Номингизга кредит олинмасин: энди бу сизга боғлиқ

Энди ўз номингизга кредит олишни ўзингиз тақиқлайсиз: молиявий хавфсизликда янги давр
Ўзбекистонда молиявий хавфсизликни мустаҳкамлаш йўлида яна бир муҳим янгилик жорий этилди. 2024-йил 6-июндан бошлаб, жисмоний шахслар ўз хоҳишларига кўра ўзларига кредит ажратилишини тақиқлаш имкониятига эга бўлди. Бу инновацион ёндашув фуқаролар мол-мулкини фирибгарликдан ҳимоя қилиш, кредит битимларида сунъий аралашувларнинг олдини олишга қаратилган.

Кредитдан воз кечиш: онгли танлов ва молиявий ҳимоя
Янги тизимга кўра, эндиликда фуқаро истаса, ўзига кредит расмийлаштирилишини олдиндан тақиқлаб қўйиши мумкин. Бу дегани — ҳеч қандай банк, микромолия ташкилоти ёки молиявий агент фуқаронинг розилигисиз у номига кредит битимини расмийлаштира олмайди.

Бу хизмат “Кредит-ахборот таҳлилий маркази” томонидан йўлга қўйилган бўлиб, кредит бюросининг расмий веб-сайти орқали мутлақо бепул тарзда амалга оширилади. Нафақат тақиқни жорий этиш, балки уни бекор қилиш ҳам ҳеч қандай тўловсиз амалга оширилади.

Муаммо: фуқаро бехабар, лекин кредит бор...
Сўнгги йилларда ижтимоий тармоқларда “мен кредит олмаганман, лекин қарздорман” деган эътирозлар тез-тез учрамоқда. Кўплаб ҳолатларда, бировнинг паспорти нусхаси ёки ишонч телефон рақамлари орқали унга хабар бермасдан кредит расмийлаштирилган.

Янги имконият айнан шундай фирибгарликларнинг олдини олишга хизмат қилади. Энди фуқаро ўзига бу борада “блок” қўйса, ҳатто энг илғор технологиялар ёрдамида ҳам унга кредит ажратиб бўлмайди — тизим бунга йўл қўймайди.

Қандай йўл билан амалга оширилади?
Айни пайтда бу хизматдан фойдаланиш учун “Кредит-ахборот таҳлилий маркази” (КАТМ)нинг расмий веб-сайтига кириш ва рўйхатдан ўтиш кифоя. Электрон идентификация орқали тизимга кирган фуқаро бир неча дақиқа ичида ўз номига кредит берилишига тақиқ қўйиши ёки мавжуд тақиқни бекор қилиши мумкин.

Афсуски, бу имконият ҳозирча Ягона интерактив давлат хизматлари портали (ЯИДХП)да жорий этилмаган, бироқ яқин ойларда у ерда ҳам пайдо бўлиши кутилмоқда. Шунингдек, фуқаролар истаса, давлат хизматлари марказлари орқали ҳам ёзма ёки электрон ариза асосида бу хизматдан фойдаланишлари мумкин бўлади.

Ҳуқуқий асос — қонун бор, ҳимоя бор
Мазкур имкониятни жорий этишга оид қонун 2024-йил март ойида имзоланган. Унда фуқароларга кредит ажратилиши устидан тўлиқ назоратни ўз қўлига олиш, яъни исталган вақтда ўз номига кредит битими тузилишини тақиқлаш ҳуқуқи кафолатланган.

Шунингдек, бу ҳуқуқ фуқароларнинг розилигисиз улар ҳақидаги кредит тарихига доир маълумотларнинг олиниши устидан ҳам назоратни кучайтиради. Эслатиб ўтамиз, 2024-йил 20-июндан бошлаб фуқаролар ўз кредит тарихининг олинишини чеклаш имкониятига ҳам эга бўлишган эди.

Нега бу муҳим?
Кўплаб молиявий фирибгарликлар, айниқса қишлоқ жойларда, фуқароларнинг ҳужжатлари ёки ишонувчанлигидан фойдаланиб, уларнинг номига йирик кредитлар олиш ҳолатлари билан боғлиқ. Баъзилар эса ўз қариндошларига ишониб, ҳужжатларини берган, аммо охир-оқибат кредитни ўзи тўлашга мажбур бўлган.

Янги тизим, айниқса, молиявий саводхонлик паст бўлган аҳолининг ҳимоясини кучайтиради. Бундан ташқари, у фуқаролар орасида “кредит олишдан воз кечиш” маданиятини шакллантиришга ҳам хизмат қилади. Шунчаки, ҳеч ким сизнинг номингиздан сизга зарарли молиявий мажбуриятни елкангизга юклай олмайди.

Хулоса: Ҳар ким ўз молиясини ўзи бошқаради
Ўзбекистонда жорий этилган ушбу янги тизим нафақат молиявий хавфсизликни таъминлайди, балки фуқаронинг ўз кредит сиёсати устидан тўлиқ бошқарув ҳуқуқини ҳам мустаҳкамлайди. Энди фуқаролар: “мен билмасдан номимга кредит олинган” деб норозилик билдиришдан кўра, аввалдан эҳтиёт чораларини кўриб, молиявий мустақилликни сақлаб қолиш имконига эга. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!