Трампнинг “Олтин гумбаз” лойиҳаси Пекинда хавотир уйғотди

Америка президенти Доналд Трамп томонидан илгари сурилган янги ҳарбий ташаббус — “Олтин гумбаз” деб номланган глобал ҳаво ҳужумидан мудофаа тизими Хитой томонидан жиддий танқидларга учрамоқда. Пекин бу лойиҳани халқаро стратегик барқарорликка таҳдид сифатида баҳоламоқда ва Вашингтонни бу йўлдан қайтишга чақирмоқда.

20 май куни Трамп ушбу лойиҳани амалга ошириш масъулиятини Фазовий қўшинлар генерали Майкл Гетлейн зиммасига юклаганини маълум қилди. Унинг таъкидлашича, умумий қиймати 175 миллиард долларга бағишланган “Олтин гумбаз” дастури мамлакатни баллистик ва гипертовушли ракеталардан тўлиқ ҳимоя қилишни мақсад қилади.

Пекиндан кескин баёнот

Хитой ташқи ишлар вазирлиги вакили Мао Нинг ушбу ташаббус юзасидан расмий баёнот берди: “Қўшма Штатлар ўзини мутлақ хавфсиз қилиш учун ҳаракат қилар экан, бошқа мамлакатларнинг хавфсизлигини эътиборсиз қолдирмоқда. Бу нафақат глобал мувозанатга, балки фазода қуролланиш пойгасига ҳам жиддий туртки бўлади. Хитой бундан чуқур хавотирда”.

Пекин АҚШни бу лойиҳадан воз кечишга ва йирик давлатлар ўртасида ўзаро ишончни мустаҳкамлашга чақирган. Хусусан, Хитойнинг фикрича, Трамп режаси ортидан ядро қуроли борасидаги глобал мувозанат издан чиқиши мумкин.

Лойиҳа ва унга нисбатан шубҳалар

Трамп “Олтин гумбаз” тизими 2029 йил — унинг президентлик муддати якунига қадар ишга тушишини маълум қилган бўлса-да, ҳарбий таҳлилчилар бундай қисқа вақтда бу даражадаги тизимни қуриш мумкинлигига ишонмайди. Конгресснинг бюджет бошқармаси хулосасида таъкидланишича, тўлиқ фаол мудофаа тизими яратилиши учун камида 831 миллиард доллар маблағ талаб этилади.

Айни пайтда АҚШда фойдаланилаётган ва Исроилда муваффақиятли ишлаб турган “Темир гумбаз” тизими ушбу янги дастур учун илҳом манбаси сифатида кўрилмоқда. Аммо мутахассисларнинг таъкидлашича, Исроил ҳудуди АҚШ билан солиштирганда жуда кичик ва “Олтин гумбаз” каби улкан ҳудудни тўлиқ ҳимоя қилиш технологияси ҳозирча реал эмас.

Москванинг муносабати ва таҳлилчилар фикри

Россия бу ташаббусга нисбатан нисбатан вазмин муносабат билдирган. Кремль расмийси Дмитрий Песковнинг таъкидлашича: “Агар АҚШ ракета таҳдиди мавжуд деб ҳисобласа, унинг ҳимоя тизими яратиш ҳақидаги режаси табиий ҳол. Бу ҳар қандай ҳарбий салоҳиятга эга давлат учун одатий ёндашувдир”.

Шунга қарамай, таҳлилчилар Трамп лойиҳасини ядровий мувозанатга салбий таъсир кўрсатувчи стратегик элемент сифатида баҳоламоқда. Бу эса ядро қуролига эга бошқа давлатларни ўз мудофаа концепцияларини қайта кўриб чиқишга мажбур қилиши мумкин.

Якуний хулоса

“Олтин гумбаз” Трамп учун сиёсий капитал тўплаш воситасими ёки ҳақиқатан АҚШ хавфсизлиги учун инқилобий лойиҳами — бу ҳали аниқ эмас. Бир нарса маълум: глобал миқёсдаги ҳарбий ташаббуслар доимо кескин сиёсий ва дипломатик баҳсларга сабаб бўлади.

Zamin.uz таҳририяти мазкур масаладаги барча ривожларни кузатишда давом этади. Сиз “Олтин гумбаз” ташаббуси ҳақида қандай фикрдасиз? Бу АҚШ хавфсизлиги учун зарур лойиҳамиди ёки дунёда янги қуролланиш пойгасига сабаб бўладими? «Замин»ни Telegram’да ўқинг!