Bloomberg тарқатган маълумотларга кўра, Apple’нинг энг йирик пудратчиси ҳисобланган Тайваннинг Foxsonn компанияси iPhone 17 смартфонларини оммавий ишлаб чиқариш жараёнида Хитой меҳнат қонунчилигини бир қатор ҳолатларда бузгани аниқланди. Терговни олиб борган China Labor Watch (CLW) ташкилоти бу ҳақда батафсил ҳисобот эълон қилди.
Маълумотларга кўра, Foxsonn’нинг Чженчжоу шаҳрида жойлашган энг йирик ишлаб чиқариш мажмуасида ишчилар иш вақтидан ташқари узоқ соатлаб меҳнат қилишга мажбур бўлган. Улар орасида тунги сменаларга жалб қилиш ҳолатлари кўп қайд этилган. Шунингдек, иш ҳақи тўловларининг кечиктирилиши, қўшимча меҳнат учун ҳақнинг тўланмаслиги каби муаммолар кенг тарқалган. Тергов 2024 йилнинг мартидан 2024 йил сентябригача бўлган даврни қамраб олган — айнан янги iPhone моделларини ишлаб чиқариш авж олган вақтда.
CLW ҳисоботига кўра, ишчилар сони қизғин ойларда 150–200 минг кишигача етиб, уларнинг ярмидан кўпи вақтинчалик ходимлар бўлган. Хитой қонунчилиги эса вақтинчалик ишчилар улушини 10 фоиздан оширмасликни талаб қилади. Бу ҳолат эса расмий қоидаларнинг очиқдан-очиқ бузилиши ҳисобланади.
Ҳисоботда яна бир жиддий масала қайд этилган: иш ҳақи икки қисмда берилади — ярми ой охирида, қолгани эса кейинги ҳисоб-китоб даврида. Шунинг учун ишдан кетган ходимлар кўпинча ортиқча ишлаган соатлари учун ҳақсиз қолишган.
Хуқуқ ҳимоячилари яна қатор муаммоларни қайд этган: белгиланган лимитдан ортиқ иш вақти, ёш ходимларни тунги сменада ишлатиш, ишга қабул қилишда тенгсизлик, хавфли моддалар билан ишлашда етарли шахсий ҳимоя воситалари берилмаслиги, ишчиларга босим ва қўрқитиш ҳолатлари.
Apple эса нашрга билдирган муносабатида компания меҳнат муҳофазаси, инсон ҳуқуқлари ва бизнес этикаси бўйича “энг юқори стандартларга” амал қилишини таъкидлади. Шунингдек, корпорация пудратчиларини мунтазам текширишини ва қоидабузарликлар ҳақидаги хабарларга тезкор муносабат билдиришга интилишини билдирди. Apple’нинг ички талаблари ҳам, Хитой қонунчилиги каби, иш ҳафтаси давомийлигини 60 соатдан ошмаслиги лозимлигини белгилайди. Бироқ Foxsonn ишчилари кўп ҳолларда ҳафтасига 75 соатгача ишлашга мажбур бўлган.
CLW бу каби текширувни охирги марта 2019 йилда ўтказганини эслатди. Уларнинг баҳолашича, айрим жиҳатларда вазият ёмонлашган бўлса-да, ижобий ўзгаришлар ҳам йўқ эмас: масалан, ишлаб чиқаришда ёшлар ишлатилиши тўхтатилган ва ортиқча ишлаш ҳолатлари умумий даражада қисқарган.
«Замин»ни Telegram’да ўқинг!
