Кунига янги нарса ўрганиш мияни соғломлаштириб, ақллироқ қилади

Психолог ва “Ирода иш бермаяпти” китоби муаллифи Бенжамин Харди Medium’даги устунчасида ўқиб ўрганиш мияга қай даражада ижобий таъсир кўрсатиши, хотирани яхшилаб, одамни бахтлироқ қилиши ҳақида ёзган.

“Кўк зоналар амалиётда: Қандай қилиб узоқ умр кўриш мумкин?” китобида ёзувчи Дэн Бюттнер узоқ ва бахтли умр кечириш тўғрисида фикр билдиради. Сирлардан бири – доим бирор янги нарса ўрганиш. Агар таълим олишни тўхтатсангиз, тезда қарийсиз.

Таълим олишнинг турли усулларини қўлланг

Бир ғоя ёки предметни ўрганиш учун кўп вақт сарфлаш жуда муҳим. Бироқ ўрганишнинг турли усулларидан фойдаланишингиз зарур.

Албатта, айнан НИМАни ўрганаётганингиз ҚАНДАЙ ўрганаётганингизга қараганда муҳим. Агар сиз фақат китоб ўқиётган бўлсангиз, миянгизнинг муайян қисми “қотиб қолади”, шу сабаб тезроқ қарийсиз.

Ҳаммамизда ўрганишнинг ўзига хос усуллари бор. Мураккаб вазиятларда ёрдамчи усуллардан фойдаланамиз. Бироқ биз инкор этадиган ва “қочадиган”лари ҳам бор.

Уларга:
- Тасаввур: ғояларни ўйлаб топиш;
- Акс эттириш: ўйлаб топган ғояларингизни ўрганиш;
- Таҳлил: ўрганганларингизни синтез қилиш, ғояларни эндиликда қандай қўллаш борасида стратегик режалар тузиш;
- Ҳаракат: мақсадга эришишда ёрдам берадиган ҳаракатлар;
- Синов: муаммони турли ракурсдан ўрганиш;
Таълим олишнинг кўплаб усулларига мурожаат этинг, ана ўшанда миянгиз тезроқ ва яхши ишлайди.

Ҳар куни 15-30 дақиқани бирор янги нарсани ўрганиш учун ажратинг

Болалигимизда кўплаб турли нарсаларни қўллаб кўрганмиз. Миянгиз ривожланган. Афсуски, вақт ўтиши билан одамлар янги машғулотлар билан тажриба ўтказишни тўхтатадилар. Бу нотўғри. Ҳар куни бирор янги нарсани ўрганинг. Масалан:

Фото: Unsplash
Тиллар

Бу мия учун аъло даражадаги машқ. Фақат тилни бир услубга асосланган ҳолда ўрганиш маъқул эмас. Буни амалга ошириш бўйича бир неча маслаҳатлар бор:
- Карточкалар;
- Фильмларни асл ҳолида томоша қилиш;
- Хорижликлар билан мулоқотда бўлиш;
- Хорижий тилда мусиқа тинглаш;
- Китобларни асл ҳолида мутолаа қилиш;
- Хориж маданиятини ўрганиш.
Амалиётда қанча кўп услубни қўлласангиз, шунча яхши. Бундан ташқари, кунига фаол ўрганиш учун сарфланган 15-30 дақиқа онгингизни кенгайтиради.

Фото: Unsplash
Мусиқа асбоблари

Бу ҳам мия учун фойдали. Ўрганиш жараёнини ўйинга айлантиринг. Масалан, сиз вазифалар ва мақсадларни бажаришингиз лозим. Олдингизга кичик мақсадлар белгиланг. Телефондаги илова ёрдамида фортепианода чалишни ўрганиш. Бу қизиқ. Бундан ташқари, қанчалик чуқур ўрганишингиз мумкинлиги олдиндан маълум эмас.

Янги нарсаларни ўрганганингизда миянгиз қандай ўзгаради?

Биринчидан, ўрганиш хотирани яхшилайди. Ишқибозлар ҳатто фотографик хотирани ҳам яхшилашлари мумкин. Бу ҳақиқат.

Иккинчидан, кичик ғалабаларга эришгач, ўзингизга бўлган ишонч ҳисси ортади.

Учинчидан, бир предметни ўрганиш ҳаётингизнинг бошқа соҳаларидаги ижодий натижаларга сабаб бўлади. Ўрганишнинг умуман янги усули ёрдамида бирор предметни ўзлаштириш орқали мия ҳозирги машғулотлар учун ғаройиб алоқаларни ишлаб чиқаради. Бу “қўшимча ўрганиш” деб аталади.

Бу энг самарали инструмент бўлса керак. Айнан шу усул билан Альберт Эйнштейн, Битлз ва энг яхши инноваторлар ҳамда рассомлар илм ва ижодда катта натижаларга эришишган. Масалан, Альберт Эйнштейн вақт нисбийлигини англаганида патент идорасида ишларди. Битлз хориж мусиқасини ўрганиб, кейинчалик рок-н-рол отаси ва афсонасига айланди. Дунёнинг етук ошпазларидан бири Грант Акац ўзининг асосий иши учун илҳом топиш мақсадида мавҳум санъатни ўрганди.

Натижаларни қандай максималлаштириш мумкин?

- Ҳар куни бирор янги нарса ўрганинг (мусиқа асбобида чалиш, тил, кулинария, саёҳат).
- Буни завқ олиш учун бажараётганингизга қарамай, олдингизга мақсад қўйинг.
- Ўрганиш жараёнини ўйинга айлантиринг. Масалан, дўстлар билан мусобақаларни ташкиллаштиришингиз мумкин.
- Бу ишга ҳафтасига беш марта 15-30 дақиқадан вақт ажратинг.
- Бир ёки икки ҳафтада бир марта тўлиқ ўзлаштириш ва диққат учун уч соатлик сессия ўтказинг.
- Бундай сессиялар пайтида ҳар беш дақиқада фитнес-танаффус қилинг. Масалан, уй атрофида айланинг ёки 50 та тортилиш машқини бажаринг.
- Кўп сув ичинг.
- Ёнингизда блокнот олиб юринг ва барча креатив ғояларни ёзиб юринг. Улар асосий фаолият тури билан боғлиқ ёки боғлиқ эмаслигининг фарқи йўқ.
- Янги кўникмалар келажакда қандай ёрдам беришини ўйланг. Ижодкор бўлинг. Масалан, муаллиф фортепианода чалишни ўрганмоқчи. Мақсад фотографик хотирани ривожлантириб, ижодий тафаккурни кучайтириш. Мусиқа унга мураккаб муаммоларни бартараф этиш ва туйғуларни баён этишда ёрдам беради. У бу машғулот мия ва ижодкорлик учун фойдали бўлади деб ҳисоблайди.
Бошқача қилиб айтганда, бирор нарсани нима учун бажараётганингизни тушунишингиз керак. Бироқ ўз олдингизга мақсад қўйиб, уларга эришишингиз лозим.

Фото: Unsplash
Натижа

Янги нарсаларни ўрганиш орқали ўзгарасиз. Агар янги машғулотлар учун кунига 15-30 дақиқа вақт ажратсангиз, уларга тўлиқ диққатни қаратиб, миянинг турли соҳаларини фаоллаштирсангиз, ёшарасиз ва соғлом бўласиз.

Бундан ташқари, юқори натижаларга эришган соҳаларингизда билимларингизни мукаммаллаштирасиз. Ўзингиз ва дунёга бошқа назар билан боқасиз.

Атрофдагиларга таъсири

Ўзгарганингизда сизнинг психологиянгиз, биология, атрофдаги муҳит ва яқинларингиз ҳам ўзгаради. Одамлар билан ўзгача мулоқот қилишни бошлайсиз. Оилангиз ва дўстларингизни янада кўпроқ яхши кўрасиз. Уларни қадрлаб, бошқача назар соласиз.

Тасаввурингиз кенгаяди, тафаккурнинг чегараланган моделларидан халос бўласиз.

Манба: Kun.uz “Замин” янгиликларини “Одноклассники”да кузатиб боринг