Федерал захира тизими (Fed) жаҳон иқтисодиётига қандай таъсир кўрсатади?

^{Фото: AI}
Fed АҚШ иқтисодиётининг юраги бўлиб, фоиз ставкаларини бошқариш, инфляцияни назорат қилиш ва молиявий барқарорликни таъминлаш каби муҳим ролларни бажаради. Fed’нинг қарорлари глобал миқёсда акциялар, криптовалюталар ва олтин бозорларига қандай таъсир қилади?

Федерал захира (Fed) ўзи нима?

Fed’нинг муҳим вазифаси соғлом иқтисодиётни ривожлантириш бўлиб, унинг асосий роллари қуйидагилардан иборат:

1. Инфляцияни назорат қилади, фоиз ставкаларини белгилайди ва максимал бандликка эришишга интилади.
2. Банкларни кузатиб боради ва тартибга солади, молиявий барқарорликни таъминлайди.
3. Банклар, АҚШ ҳукумати ва хорижий ташкилотлар учун “банкир” сифатида хизмат қилади.
4. Трендларни таҳлил қилади ва иқтисодий қарорлар учун прогнозлар ишлаб чиқади.

Fed’нинг бошқаруви президент томонидан тайинланадиган ва Сенат томонидан тасдиқланадиган етти нафар бошқарувчилар кенгаши томонидан амалга оширилади. Унинг фаолияти 12 та минтақавий Федерал захира банклари орқали амалга ошади ва пул-кредит сиёсатини шакллантиришда муҳим роль ўйнайди.

Fed раиси

^{Федерал захира тизими раиси Жером Пауэлл}
Федерал захира тизимининг ҳозирги раиси Жером Пауэлл бўлиб, у 2018 йил февралдан бери ушбу лавозимда ишлаб келади. Президент Доналд Трамп томонидан тайинланган ва ундан кейинги президент Жо Байден томонидан қайта тасдиқланган Пауэлл АҚШ иқтисодиётини COVID-19 пандемияси давридаги инқироз, инфляция ўсиши ва ишсизлик шароитидан олиб чиқишда муҳим роль ўйнади.

Fed томонидан асосий ставка эълон қилиниши пайтида регулятор раиси пресс конференцияда чиқиш қилади. У Fed’нинг юзи эканлиги, шунингдек, бу воқелик жаҳон иқтисодиётида янги тенденцияларни белгилаб берганлиги туфайли Пауэллнинг баёнотлари ҳар доим дунё ҳамжамияти диққат марказида бўлади. Ҳазил тариқасида унинг баёнотлари ҳаттоки “энг қиммат саломлашиш” деб ҳам аталади.

Fed’нинг таъсири: акция ва криптолардан тортиб олтингача

Фонд биржалари

Fed фоиз ставкаларини ўзгартирганда акциялар бозори уларга сезиларли даражада реакция беради. Паст фоиз ставкалари арзон кредит олиш имкониятини яратади, бу эса одатда сарф-харажатларни ва инвестицияларни оширади – натижада акциялар қиймати кўтарилади. Аксинча, ставкалар ошганда компаниялар ва истеъмолчиларнинг харажатлари ортади, бу эса бозорларда сукунатни келтириб чиқариши мумкин.

Федерал захира тизими қимматли қоғозларни сотиб олиш ёки сотиш орқали бозордаги ликвидликни бошқаради. Кўпроқ ликвидлик акциялар қийматини ошириши мумкин, камроқ ликвидлик эса аксинча, нархларнинг пасайишига олиб келади. Бу жараён орқали Fed бозорнинг умумий кайфиятини шакллантиради.

Криптовалюталар

Криптовалюталар, хусусан, Bitcoin инвесторларнинг хавф-хатар олишга тайёрлиги билан боғлиқдир. Fed паст ставкаларни қўллаб-қувватлаш сиёсатини амалга оширганда, бу ўзгарувчан активларга дадил инвестицияларни рағбатлантиради. Шу билан бирга, юқори фоиз ставкалари ва қатъий сиёсат хавф-хатарга тайёр инвесторларни камайтиради ва крипто бозорларни секинлаштиради.

Криптовалюталар кўп ҳолларда “рақамли олтин” сифатида қаралади. Инфляция ошганда ва Fed қатъий чоралар кўрсатса, крипто активлари ҳам ўзгариши мумкин, бу эса инвесторлар учун янги хавф ёки янги имкониятларни очади.

Олтин

Олтин ноаниқлик ва иқтисодий қийинчиликлар пайтида ўзининг хавфсиз инвестиция сифатида жозибасини оширади. Fed иқтисодий заифлик ёки инфляция хавфини тан олганда олтин қиймати кўтарилиши мумкин, чунки у рисклардан ҳимоя қилиш воситаси сифатида кўрилади.

Акциялар ёки облигациялардан фарқли ўлароқ, олтин дивиденд ёки фоиз тўламайди. Фоиз ставкалари ошганда, олтиннинг жозибаси камаяди, чунки альтернатив инвестициялар юқори даромад келтириши мумкин. Аксинча, ставкалар пасайганда, олтиннинг қиймати қайта тикланиб, жозибадорлиги ортади.

Нега инвесторлар Fed’ни диққат билан кузатади?

Федерал захира бозорларни фақат ҳаракатлантирибгина қолмай, балки улар учун янги йўналиш ҳам белгилайди. Фонд бозорларидаги инвесторлар учун Fed’нинг сиёсати ўсиш ва кадрлар шаклланишига бевосита таъсир кўрсатади. Криптовалютага инвестиция қилаётганлар эса Fed’нинг ҳаракатлари хавф-хатарларга қандай таъсир қилишини кузатади. Олтин инвесторларида эса Fed’нинг иқтисодий позициясига қараб, олтин бозоридаги хавфсизлик ва барқарорлик даражасини баҳолаш имконияти бор.

Фоиз ставкасига оид қарорлар, енгиллаштирувчи сиёсат ва Fed раисининг баёнотлари марказий банкни замонавий молиявий дунёнинг йўналиш берувчи компасига айлантирди.

Манба: pinkod.uz «Замин» янгиликларини «Вконтакти»да кузатиб боринг