Мактабда смартфонсиз ҳаёт: Британиядаги тажриба Ўзбекистонга қандай сабоқ бўлиши мумкин?

Смартфонлар — бу замонавий ҳаётнинг ажралмас қисми. Уларни бутунлай ман қилиш эмас, балки болаларда технологиялардан масъулиятли фойдаланиш маданиятини шакллантириш долзарб масаладир. Бу борада Боурнсиде мактабининг ёндашуви — рағбатлантириш, муқобил фаолиятлар ва ижобий натижалар — Ўзбекистон таълим тизими учун ҳам ўрнак бўлиши мумкин.

Англиянинг Глостершир графлигидаги Боурнсиде номли ўрта мактаб бу йил ўз ўқувчилари ва ўқитувчилари учун ноодатий бир синовни йўлга қўйди: бир ўқув даври давомида смартфонларсиз яшаш. Ташаббус нафақат дарс вақтида, балки уйда ҳам экран олдида сарфланадиган вақтни камайтиришга қаратилган бўлиб, ёшлар орасида технологияларга соғлом муносабатни шакллантиришни мақсад қилган.

12 ёшли Луининг айтишича, у авваллари мактабга бормасдан олдин ва уйга қайтгач кўп вақтини телефонда ўйинлар ўйнаб ва видеолар томоша қилиб ўтказган. “Баъзида қўрқинчли видеолар чиқиб қоларди,” — дейди у. Ҳозир эса акаси билан кўпроқ футбол ўйнаётганини айтади.

11 ёшли Бенжамин телефонидаги YouTube иловаси олиб ташлангач, илк бор опа-сингиллар билан боғда бир неча соат бирга вақт ўтказганини айтади. “Уйқу режимим ҳам яхшиланди,” — дейди яна бир ўқувчи, Жемима.

Мактаб раҳбариятининг фикрича, ушбу ташаббус нафақат болаларга, балки уларнинг ота-оналарига ҳам ижобий таъсир кўрсатмоқда. Боурнсиде мактабининг Сафегуардинг (болалар хавфсизлиги) бўйича масъул раҳбари Салли Лиз бу ташаббусни ўзи ҳам шахсан синаб кўрган — бир бутун ўқув даври давомида смартфонсиз яшаган.

“Гап телефонни тақиқлашда эмас, балки фарзандларга технология билан соғлом муносабатни ўргатишда,” — дейди у.

Мактаб смартфонлардан воз кечишга шунчаки чақириқ билан эмас, балки бу технологияларга эҳтиёж сезилмайдиган дарс жадвали билан ҳам ёндашмоқда. Ўқувчилар фақатгина юқори синф (яъни 10-синфдан кейин) босқичида телефонлардан фойдаланиш эҳтиёжига дуч келадилар.

Боурнсиде мактаби феврал ойидан бери яқин атрофдаги бошланғич мактаблар билан ҳамкорликда ота-оналарга фарзандларига 10-синфгача телефон олиб бермасликни тавсия этмоқда.

Сўнгги йилларда Ўзбекистонда ҳам мактаб ўқувчилари орасида телефон, айниқса, смартфонлардан фойдаланиш ҳолатлари кескин ошди. Баъзида бу саломатлик, дарсдаги диққатнинг камайиши ёки зарарли контентларга кириш хавфини оширмоқда.

Тошкент, Самарқанд ёки Андижон каби йирик шаҳарларда, ҳатто кичик ёшдаги болаларда ҳам шахсий телефонлар мавжуд. Ижтимоий тармоқларда доимий фаол бўлиш, тунги уйқусизлик ва мактаб дарсларида чалғиш ҳолатлари мутахассислар эътиборини тортмоқда.

Боурнсиде мактаби тажрибаси шуни кўрсатадики, агар мактаб раҳбарияти, ота-оналар ва жамият биргаликда ҳаракат қилса, болаларни зарарли контентлардан ҳимоялаш, уларнинг психологик ва ижтимоий ривожланишига ижобий таъсир кўрсатиш мумкин. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!