Мухлиса Азизова: “Шовқинли замонамизда муҳим мавзуларга санъат орқали эътибор қаратиш зарур”

Ушбу эксклюзив интервьюда “Ўзбекистонлик” ва Uzbekistan’s Club каби янги бурилишларга бой ташаббуслар ортида турган ижодкор Мухлиса Азизованинг ажойиб касбий фаолияти ва қарашлари билан танишамиз. Ҳикоягўйликка иштиёқи ва ўзбекнинг ҳақиқий истеъдодларини дунёга намоён этиш истаги билан ёнадиган Мухлиса ижодий йўли ва ташаббусларининг таъсири ҳақидаги фикрлари билан ўртоқлашади. Мухлиса айни кунларда жамоаси билан Америка Қўшма Штатларида бўлиб, “Ўзбекистонлик” сериалининг АҚШдаги ўзбеклар ҳақидаги сони устида иш олиб бормоқда.

– Мухлиса, фотография ва кинорежиссёрликдан “Ўзбекистонлик” каби илғор ташаббусларгача бўлган саёҳатингиз ҳақиқатан ҳам кишини илҳомлантиради. Айтинг-чи, сизни ҳужжатли кино санъатига нима етаклаб келди?
– Биласизми, бу чин маънодаги саёҳат бўлди. Визуал ҳикоя қудрати доим мени ҳайратга солган. “Ўзбекистонлик” лойиҳасида ўзбек диаспоралари ҳикояларининг ранг-баранг ҳикояларини кадрга муҳрлаш имкониятини кўрдим.

Тўғри вақтда тўғри жойда бўлганим омадим бўлди. Фотография ва продюсерлик соҳасида бир оз тажриба орттирганимдан сўнг фильм суратга олиш ҳақида ўйлай бошладим. Бу 2017 йилда янги президент келиб, Ўзбекистонда ислоҳотлар ва дунёга очиқлик бошланган даврга тўғри келди. Олдимда мураббийларим, жамоам ва ҳамкасбларим борлиги менинг бахтим эди, шундай қилиб 2018 йилда Ўзбекистондаги энг муваффаққиятли блокбастерлардан бирига айланган “Скорпион” фильмини суратга олдик. Аммо хорижий киносаноатлардан кўп нарсаларни ўрганишимизга зарурат борлигини англаб етдик, шу боис Ўзбекистон Миллий кинокомиссиясини тузиб, халқаро кинолойиҳаларни Ўзбекистонга олиб киришни мақсад қилдик.

Берлиндан тортиб Гонконгу Лос-Анжелесгача бутун дунё бўйлаб кинобозорларда Ўзбекистонни намойиш этарканмиз, хорижда яшаётган кўплаб ўзбекистонликлар билан учрашиш имкони пайдо бўлди. Жамоам билан ҳалигача эслаймиз: масалан, Канн кинофестивалида миллий павильонимизни очиш учун борганимизда Франциянинг аллақаерида қўним топган ўзбекистонликлар бизни Кот-д-Азур аэропортида ичимликлар, шоколад ва шарлар билан кутиб олишганди.

Ижодкорлигимга бориб дунёнинг турли нуқталарида яшаб, меҳнат қилиб, тадбиркорлик билан шуғулланаётган минглаб беқиёс инсонлар ҳақида ҳикоя қилиш тўғрисида ўйлай бошладим. Ҳужжатли кино санъати ҳаққонийлиги ва кенг кўламлиги туфайли ўзбекларнинг тажрибаси ва ютуқларини бутун дунёга намойиш этиш учун мукаммал восита бўлиб туюлди.

“Ўзбекистонлик” чин маънода меҳр маҳсули бўлди. Салкам икки йил ичида 4 миллиондан зиёд кўришлар сонига эришиб, томошабинлар орасида шов-шув уйғотганимизни кўриб, бошим кўкка етди. Ҳозир биргина YouTubeънинг ўзида умумий кўришлар сони 10 миллионга яқин.

– Кўриниб турибдики, “Ўзбекистонлик” дунё бўйлаб миллионлаб томошабинларни қамрай ола билди. Қандай қилиб ушбу ҳужжатли лойиҳа Uzbekistan’s Club’нинг энг йирик ташаббусига айланди? Унинг замирида қандай умумий қараш ётади?
– Ҳа, “Ўзбекистонлик” ишнинг бошланиши эди холос. Таъсирли ҳикоялар билан ўртоқлашар эканмиз, олий нарсалар – ўзбек истеъдодининг ғурури, бирдамлиги ва тантанаси ҳақида жар солишимиз кераклигини ҳис қилдик. Шу тариқа Uzbekistan’s Club туғилди. Лойиҳадан кўзланган мақсад ёшларни илҳомлантириш ва қўллаб-қувватлаш билан бир қаторда қарор қабул қилувчилар, зиёлилар ва тадбиркорларни Ўзбекистон салоҳиятини жаҳон миқёсида тарғиб қилишга жалб этиш ҳамдир.

Турли ташаббуслар ва ҳамкорликлар орқали жўшқин маданиятимизни, халқимизнинг интилувчанлигини намойиш этишни мақсад қилганмиз. Ҳужжатли фильмлардан тортиб, “Ўзбекистонлик” форуми каби тадбирлар орқали турли овозлар ва ғояларга минбар тутувчи, чегаралар оша мулоқот ва ҳамкорликни ривожлантирувчи платформалар яратишга интиламиз.

Жамоам билан ижобий портфелга эга бўлганимиз, Ўзбекистон дунёга очилган 2017 йилдан бери турли тадбирлар ва лойиҳалар орқали давом этиб келаётган ҳамкорлигимиз туфайли Ёшлар ишлари агентлиги аввалбошданоқ бизни қўллаб-қувватлаб келмоқда. Масалан, Ўзбекистон Кинематографияни ривожлантириш марказидаги фаолиятим ҳақиқатан ҳам ўзгаришларга бой бўлди.

Менга алоҳида фахр ҳиссни бағишлайдиган ташаббуслардан бири бу – Аrt House. Мен асосчиларидан бири бўлган бу лойиҳа миллий киносаноатда янги истеъдодларни тарбиялаш учун платформа сифатида хизмат қилади. Аrt House орқали ёшлар учун таниқли ўзбек кинорежиссёрлари, актёрлар ва соҳа мутахассислари иштирокида бепул машғулотлар ва маҳорат дарсларини уюштирамиз. Бундай машғулотлар изланувчан киноижодкорларга ўз маҳоратини ошириш ва ижодий салоҳиятини рўёбга чиқаришда асқатадиган бебаҳо тушунчалар, йўл-йўриқ ва амалий кўникмаларни беради. Дастур беқиёс устозларни жалб қилгани билан мақтанса арзигулик. Аюб Шаҳобиддинов, Ёлқин Тўйчиев, Рашид Маликов каби таниқли кинорежиссёрлар, Алишер Узоқов, Раъно Шодиева сингари истеъдодли актёрлар шу жумладандир.

Бу лойиҳада ҳам Ёшлар ишлари агентлиги бош ҳомий сифатида чиқди. Айнан мана шу тажриба туфайли уларни навбатдаги лойиҳамиз – “Ўзбекистонлик”ка сармоя киритишга кўндира олдик.

Кейинчалик мамлакатдаги энг йирик компаниялар, шунингдек, бошқа давлат идоралари, Ўзбекистоннинг бутун дунёдаги элчихоналари ҳамкор сифатида клубимизга қўшилди ва энди кўпроқ ишлар қилишимиз мумкинлиги, балки эҳтимол, зарурлигини англадик. Асосий мақсадимиз Ўзбекистонни яхшироқ маконга айлантириш учун ғоя ва қарашларимизни етказишга ҳаракат қилиш экан, ҳужжатли фильмлар билан чекланиб қолмасликка қарор қилдик ва кейинчалик “O‘zbekistonlik. Students” номли маърифий-кўнгилочар спин-офф, подкастлар серияси ва бошқа ташаббусларни ҳам йўлга қўйдик.

– Uzbekistan’s Club журналининг нашр этилиши турли овоз ва ғояларга минбар тутишга қаратилган миссиянгизнинг бевосита давомидек. Журналнинг мақсадлари ва кенг ташаббус доирасидаги ўрни ҳақида кўпроқ маълумот бера оласизми?
– Албатта. Uzbekistan’s Club журнали ўзбек жамияти ва бой маданиятини намойиш этиш учун платформа бўлиб хизмат қилади. Таниқли журналистлар, блогерлар ва ёзувчиларнинг меҳнати билан мазкур нашр Ўзбекистон маданий ландшафтининг турли жабҳалари ҳақида маълумот беради.

Мақсадимиз стереотипларга қарши курашиш, дунё бўйлаб ўқувчилар ўртасида мулоқотни ва ўзаро тушунишни ривожлантиришдир. Инновациялар, бунёдкорлик ва қатъиятлилик ҳақидаги ҳикояларни баҳам кўриш орқали ўзбекистонликларнинг янги авлодини ўз меросини қабул қилишга ва мамлакат тараққиётига ҳисса қўшишга илҳомлантиришни мақсад қилганмиз.

2023 йил октябрида Лондонда ўтказилган форум чоғида Uzbekistan’s Club журналининг илк сони дунё юзини кўргач, журнални деярли барча вазирликлар ва юқори даражадаги идораларга етказиб беришимизни сўрашди. Энг илғор фуқаролар ва энг ижтимоий масъулиятли бизнеслар рейтинги, шунингдек, Британиядаги ўзбек муҳожирларининг муваффаққиятлари ҳақидаги ҳикояларимиз ва бошқа қатор мақолаларимиз Ўзбекистондаги энг нуфузли шахсларнинг эътиборини тортди.

– Uzbekistan’s Club’га қадар Ўзбекистон Миллий кинокомиссиясини фаол бошқаргансиз. Кинокомиссияни тузишингизга нима туртки бўлди ва у маҳаллий кино саноатига қандай таъсир кўрсатди?
– Ўзбекистон Миллий кинокомиссиясининг ташкил этилиши мамлакатимиз кинематография салоҳиятини дунёга намойиш этиш истагидан келиб чиқди. Ҳамкорликка кўмаклашиш ва гўзал масканларимизни тарғиб қилиш орқали хорижий продюсерларни жалб этиш ва Ўзбекистоннинг жаҳон кино саноатидаги нуфузини оширишни мақсад қилганмиз.

Кинокомиссия маҳаллий кино саноатини жонлантириш, ҳамкорликни ривожлантириш ва унинг глобал миқёсда танилишида муҳим рол ўйнади. “Ўзбекистонда фильм” кампанияси ва халқаро кино бозорларида иштирок этиш каби ташаббуслар орқали Ўзбекистонни маҳаллий истеъдодлар учун инвестициялар ва имкониятларни жалб қилувчи асосий суратга олиш масканига айлантирдик.

– Сиз Тошкентдаги йирик тадбирларга раҳбарлик қилгансиз. Нима деб ўйлайсиз, бу тадбирлар Ўзбекистоннинг маданий ландшафтини шакллантиришга қандай ҳисса қўшади?
– Тадбирлар мулоқот, ҳамкорлик ва илҳом учун кучли платформа бўлиб хизмат қилади. Тошкент ёшлар форуми, PROlogue кинофестивали, “Таҳсин” тақдирлаш маросими, “Беш Ташаббус”, Urban Fest янги иқтидор эгаларига ўзларини намойиш этиш, соҳа мутахассислари билан мулоқотга киришиш ва фикр алмашиш имконини беради.

Ушбу тадбирлар жонли маданий экотизимни қўллаб-қувватлаш орқали Ўзбекистоннинг маданий ландшафтини шакллантиришга ва ижодий истеъдодларнинг янги авлодини тарбиялашга ҳисса қўшади. Фильмлар намойишидан тортиб панел муҳокамалари ва маҳорат дарслари орқали бундай тадбирлар қизғин муҳокамаларга сабаб бўлади, алоқаларни мустаҳкамлайди ва жамиятда ижобий ўзгаришларга туртки беради.

Жамоамнинг бундай йирик тадбирларда орттирган тажрибаси охирги икки йил давомида Берлин, Париж ва Лондонда олий даражадаги “Ўзбекистонлик” форумларини ташкил этишимизга ёрдам берганидан мамнунман. Дастлаб бу форумлар ўзбекистонликлар ўртасида фикр алмашуви учун майдон бўлиб хизмат қилиши, қолаверса, ҳужжатли фильмларимиз премьераси учун имконият бўлишини хоҳлагандик. Бу форумлар диаспораларда ҳам, Ўзбекистон тақдири билан қизиқувчи хорижлик меҳмонларда ҳам кўплаб ижобий фикрларга сабаб бўлгани боис уларни янада кўпроқ пойтахтларда, кенгроқ миқёсда ўтказишда давом этиш истаги туғилди.

2023 йил октябрида Лондонда бўлиб ўтган “Ўзбекистонлик” форуми ҳақиқий шов-шув бўлди. Унда Ўзбекистонга сармоя киритаётган энг йирик халқаро молия институти – Европа тараққиёт ва тикланиш банки президенти иштирок этиб, нутқ сўзлади. Бошқа бир қатор меҳмонлар қаторида ЕТТБ президенти Одиль Рено-Бассо хонимни кутиб олиш бахтига муяссар бўлдик. Бундай юқори даражадаги сиёсатчидан қўллов сўзларини эшитиш жуда ёқимли бўлди. Дарвоқе, Ўзбекистон каби ривожланаётган давлатларда нодавлат ташкилот бўлсангиз, юқори даражадаги қарор қабул қилувчиларнинг иштироки камдан-кам учрайди.

– Навбатдаги “Ўзбекистонлик” форумини қачон ўтказишни режалаштиряпсиз? Ҳозир АҚШдасиз. Uzbekistan’s Club анъаналарига риоя қилган ҳолда у Нью-Йорк ёки Вашингтонда бўлиши керак, шундайми?
– Ҳа, яқинда АҚШдаги мавсумимиз ҳақида пресс-релиз эълон қилдик. АҚШда анчагина контентни суратга олиш режалаштирилган. Навбатдаги “Ўзбекистонлик” форуми 2024 йил июнь ойида Нью-Йоркда бўлиб ўтади.

– Умид қиламанки, бу форум ажойиб ўтади ва муҳим масалаларга кўпроқ эътиборни жалб қилади.
– Ҳа, биз ҳам Uzbekistan’s Club янада кенгайишига умид қиламиз. 2023 йилда ўзбекистонликлар учун онлайн интеграция платформаси сифатида хизмат қиладиган узбекистанс.cлуб расмий веб-сайтимизни тўлиқ ишга туширдик. 30дан ортиқ бош резидентлар, илгари лойиҳаларимизда иштирок этган, журналдаги мақолалар, ҳужжатли фильмлар, подкаст сериялар ва бошқа спин-оффларимизда намойиш этилган юқори даражадаги резидентлардан ташқари 100 дан зиёд сараланган резидентларимиз мавжуд.

Шунингдек, бир неча ўнлаб медиа резидентларимиз, Ўзбекистондаги медиа вакиллари – блогерлар, журналистлар, инфлюенсерлар ва фикр етакчилари бўлиб, улар овозимизни кенг ёйишга кўмаклашишади. Уларнинг барчасини узбекистанс.cлуб сайтида топиш мумкин, у ерда резидентларни фаолият соҳаси, яшаш, иш манзили ҳамда қизиқишлари бўйича излаш ва саралаш мумкин.

Ҳар бир “Ўзбекистонлик” форуми ўзаро жонли мулоқотни ташкил этишга ёрдам беради. Лекин улар кейинчалик ҳам онлайн алоқани давом эттиришларини истаймиз. Бу масалада жамоамиз ва ҳамкорларимизнинг ойлаб меҳнати самараси бўлган веб-платформа ёрдамга келади.

– Мухлиса, бизга вақт ажратганингиз учун ташаккур. Uzbekistan’s Club янгиликларини кузатиб борамиз.

“Замин” янгиликларини “Facebook”да кузатиб боринг