23:53 / 15.07.2022

Жазирама кунларда нима қилиш керак: танани совитишнинг илмий исботланган усуллари

Ёз. Жазирама. Организм соат сайин қизиб кетади. Албатта, синалган усуллар мавжуд: кўпроқ суюқлик ичиш, совуқ сочиқ билан артиниш, тез-тез душ қабул қилиш ва бошқалар. RBC Style жазирама кунларда организмни совитишнинг бир қанча илмий исботланган усулларини таклиф қилади.

Аччиқ овқат тайёрланг

^{Фото: Unsplash}
Жанубий мамлакатларда аччиқ овқат узоқ вақт давомида иссиқдан сақлаб туришга ёрдам беради. Ҳиндистон, Хитой, Таиланд ва Мексика ошхоналарида турли хил қалампир турлари кўп ишлатилиши бежиз эмас. Аччиқ овқат танани тезроқ совитиб, ҳароратни узоқроқ сақлашга ёрдам беради.

Одатда иссиқ кунда совуқ сув ичамиз. Бу усул натижага тез олиб келади. Тўғри, бу вақтда танамиз иссиқлик етишмаслигини тўлдириш учун дарҳол ўз ресурсларини тўплайди. Натижада янада қизиб кетамиз.

Аччиқ овқат бошқача ишлайди. У қон оқимини тезлаштиради, танани иситади, натижада одам терлайди, тер буғланади, организми совитади. Шундай қилиб, тана ҳароратни ўз-ўзидан тартибга солади, иссиқлик эса секинроқ қайтади.

Агар ошқозон-ичак тракти касалликларидан азият чексангиз, бу борада шифокор билан маслаҳатлашган маъқул.

Туз ва протеинли овқатлар истеъмол қилманг

Тузли овқатлар ва оқсиллар овқат ҳазм қилиш жараёнида метаболик иссиқликни чиқаради ва сув йўқотилишига олиб келади. Оқсиллар ишлаб чиқарилган калорияларнинг тахминан 20-30 фоизни олади. Сарфланган энергия туфайли, баъзи одамлар стейк истеъмол қилгандан кейин пешоналарида тер пайдо бўлиши мумкин. Натижада тўйинган овқатдан кейин тана ҳарорати бироз кўтарилади.

Тузли овқатга келсак, у танадаги суюқликни ўзлаштиради, бунинг натижасида янада қизиб кетамиз.

Кофеиндан воз кечинг

^{Фото: Unsplash}
Бундан ташқари, нафақат қаҳва, ҳатто совуқ, балки қора чойни ҳам чеклаш керак. Кофеин истеъмол қилиш тана ҳароратининг ошиши билан бевосита боғлиқ. Бу қон томирларининг сиқилишига олиб келади, натижада қон қизийди ва у билан бирга бутун тана ҳам. Шунинг учун қора чой қишда исинишга ёрдам беради. Ёзда эса турли хил ўсимлик препаратлари муқобил сифатида ишлатилиши мумкин.

Иссиқ ичимлик ичинг

Бир қарашда бунда мантиқ йўқдек. Иссиқ ичимликлар танани қандай совитиши мумкин? Бироқ аччиқ овқат каби бу ерда ҳам худди шундай. Тана қизийди, терлаш жараёни бошланади ва тана совийди. Битта қоидага риоя қилиш муҳим: тер тезда буғланиши керак. Бу шуни англатадики, атрофдаги ҳаво қуруқ бўлиши керак, кийим эса енгил нафас оладиган матолардан, энг яхшиси нозик пахтадан тикилган бўлиши лозим.

Вентилятордан эҳтиёт бўлинг

^{Фото: Unsplash}
Вентиляторга бўлган эҳтиёж уйдаги ҳароратга боғлиқ. Дастлабки тадқиқотлар шуни кўрсатадики, агар ҳарорат 35° C дан ошса, дистилланган ҳаво фақат иссиқлик юкини оширади, сувсизланишга ёрдам беради ва энг ёмон ҳолларда иссиқ уришига олиб келиши мумкин.

Кўп нарса намликка ҳам боғлиқ. Агар бу кўрсаткич оширилса, хона бўйлаб ҳаракатланадиган ҳаво у билан намликни олиб юради ва бу тернинг буғланишини қийинлаштиради. Шунинг учун кийимлар қуритилган хонада вентиляторни ёқмаган маъқул.

Оёқларни ванна қилинг

Уларга ментол ёки эвкалипт мойларини қўшиш мумкин, бу ҳам оқсилга таъсир қилади. Оёқларда терига яқин бўлган кўплаб томирлар мавжуд бўлиб, улар бутун танани совитишга ёрдам беради. Шунинг учун, оёқларингизни совуқ сувда 10-20 дақиқа ушлаб турсангиз, организм совийди. Совуқ оёқларнинг шамоллашига олиб келиши ҳақидаги афсонани тасдиқловчи илмий далиллар йўқ. Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, максимал ўнта ҳолатда биргина шамоллаш эҳтимоли бор.

Нафас олиш машқларидан фойдаланинг

Пранаяма — нафас олиш машқлари бўлиб, у тана ҳароратини пасайтиришга ҳам ёрдам беради. Иссиқликда қуйидаги иккита усулни қўлланг:

Ситали. Оғзингизни «О» ҳарфи кўринишида очишингиз керак, тилингизни ташқарига чиқариб, нафас олишни бошлашингиз керак. Бу диафрагмага совуқ ҳаво тушишига ёрдам беради. Кейин оғиз ёпилади ва бурун орқали нафас чиқарилади.
Ситкари. Тишларингизни сиқиб, лабларингизни табассумга чўзишингиз ва ҳавони нафас олишингиз керак. Оғиз ёпиқ ҳолда бурун орқали секин нафас чиқаринг.