Zelenskiyning AQShga safari boʻyicha asosiy ma'lumotlar

Ukraina prezidentining urush davridagi ilk xorijiy safariga qat'iy maxfiylik sharoitida tayyorgarlik koʻrildi. U Vashingtonda Bayden bilan muzokaralar oʻtkazdi, uning Kongressdagi chiqishi olqishlar bilan qarshilandi.

Urush davridagi ilk xorijiy safar
Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy Rossiyaning Ukrainaga bosqini boshlanganidan buyon ilk marta mamlakatni tark etdi. 21 dekabr kuni ukrainlar etakchisi oldindan e'lon qilinmagan rasmiy tashrif Vashingtonga bordi. Politico nashri xabariga koʻra, tomonlar bir necha hafta mobaynida tor doiralarda ushbu ehtimoliy tashrif detallarini muhokama qilishgan.

CNN manbasi Zelenskiyning atrofidagi kishilardan biriga asoslanib xabar qilishicha, Rossiya tomonidan ukrainlar etakchisiga suiqasd sodir etilishi xavfi tufayli AQShda xavfsizlik choralari kuchaytirilgan. Hujum xavfi tufayli na yuqori martabali amaldorlar va na Ukrainaning AQShdagi elchixonasi xodimlari tashrif grafigidan boxabar boʻlishgan.

Associated Press ma'lumotiga koʻra, Zelenskiy mahalliy vaqt bilan 21 dekabr kuni tushda «Endryus» aviabazasiga qoʻngan.

Ukrainlar prezidenti avvaliga poezd orqali Polshaning Jeshuv shahriga oʻtgan, u erdan AQSh harbiy havo kuchlari samolyoti orqali Vashingtonga parvoz qilgan. Unga safar davomida AQShning Ukrainadagi yangi elchisi Brijit Brink hamrohlik qildi.

Rasmiy tashrif dasturi avvalida Zelenskiyni Oq uyda prezident Bayden va rafiqasi kutib oldi. Bu kadrlar Amerika televideniesi jonli efirida namoyish etildi.

Uchrashuvning ochiq qismida Zelenskiy Baydenga Ukrainaga yordam uchun minnatdorchilik bildirdi, shuningdek unga ayni vaqtda frontning eng xavfli uchastkasi boʻlib turgan Baxmut atrofida jang qilayotgan qismlar tarkibidagi HIMARS batareyasi kapitani berib yuborgan nishonni topshirdi.

«Putin olib borayotgan shafqatsiz, oʻta shafqatsiz urushdan birgalikda himoyalanishda siz bilan yonma-yon turish men uchun katta sharaf», dedi Bayden bunga javoban.

«Allaqachon 300 kun oʻtganiga, Putin ukrainaliklarning millat sifatida yashash huquqini qoʻpol ravishda poymol qilganiga va Ukraina xalqiga faqat qoʻrqitish uchun hujum qilganiga ishonish qiyin», deya qoʻshimcha qildi Bayden.

AQShning yordami davom etadi
Ikki prezident uchrashuvi ikki soatdan ortiqroq vaqt davom etdi. Uchrashuvdan keyingi matbuot anjumanida Volodimir Zelenskiy prezident Bayden Ukrainaga havo hujumidan mudofaa tizimlarini oʻz ichiga olgan yangi harbiy yordam paketi ajratilishini tasdiqlagani haqida ham gapirdi.

«Men uyga yaxshi xabarlar bilan qaytaman, qariyb 2 milliard dollarlik harbiy yordam paketi ajratiladi, bu paketdan bizning havo hujumidan mudofaa kuchlarimiz imkoniyatlarini kuchaytiruvchi Patriot tizimlari ham oʻrin olgan», degan Ukraina prezidenti.

Qoʻshma matbuot anjumani vaqtida Bayden AQSh Ukrainani qancha kerak boʻlsa shuncha qoʻllab-quvvatlashini ta'kidladi. U Rossiyaning Ukrainaning aholi yashash manzillari va energetika infratuzilmalarini oʻqqa tutayotgani haqida gapirib, Putin qishdan qurol sifatida foydalanishga urinayotgani, Rossiya «odamlar urush va ochlikdan azob chekishi va boʻlinishi» uchun qishda Ukrainaning infratuzilmalariga zarba berayotganini aytgan.

Bundan tashqari, Bayden Amerikaning Kongressdagi ikki partiyasi ham ukrainlarni qoʻllab-quvvatlashiga ishontirib, Evropadagi ittifoqchilar, Yaponiya va boshqa davlatlar bilan birgalikda Ukrainaga zarur gumanitar va harbiy yordam koʻrsatishda davom etishini, jumladan zamonaviy havo hujumidan mudofaa tizimi hisoblangan Patriot tizimlarini etkazib berishini bildirgan.

Shuningdek, Bayden Ukrainaning oʻz erkinligi va mustaqilligi uchun olib borayotgan kurashining butun dunyo uchun ahamiyatini ta'kidlab, ukrain xalqining jasoratiga yuksak baho berdi.

Oʻz navbatida, Zelenskiy AQSh va ittifoqchilarga koʻrsatilayotgan qoʻllab-quvvatlov uchun minnatdorchilik bildirib, bu yordamning har bir dollari xayriya emas, balki xalqaro xavfsizlik uchun investitsiya hisoblanishini aytdi. Ukraina prezidenti ukrainlarning oʻz erki va mustaqilligi uchun kurashda qat'iy ekanini ta'kidladi.

^{Alex Wong / Getty Images}
Bayden evropalik ittifoqchilar yordamiga shubha qilmayapti
AQSh Ukraina ittifoqchilari koalitsiyasi naqadar mustahkam ekani haqidagi savolga javoban Bayden AQSh bu borada muammo koʻrmayotganini aytdi.

«Biz Ikkinchi jahon urushidan buyon Evropa davlatiga yirik bosqinga guvoh boʻlmagandik. [...] Biz oʻrtaga suverenitet gʻoyasi qoʻyilganini toʻgʻri anglaymiz. Putin NATOni zaiflashtiraman deb oʻylagandi, ammo u alyansni kuchaytirdi. U NATOga birdamlik olib keldi, Finlandiya va Shvetsiya qoʻshilishiga sababchi boʻldi», - degan Bayden.

CNN muxbiri Baydendan AQShdagilar Ukrainaga Patriot komplekslari etkazib berishi ortidan Rossiya tomonidan eskalatsiya yuzaga keltirilishi ehtimoli haqida qanday fikrda ekanini soʻragan. Prezident bunday deb oʻylamasligi, chunki Patriot mudofaa quroli ekanini aytgan.

Ukrainaning «Inter» telekanali muxbiri prezidentlardan ular urushning «adolatli» yakunini qanday koʻrishlari haqida soʻragan.

Savolga birinchi boʻlib javob qaytargan Volodimir Zelenskiy Ukrainaning tinchlik muzokaralaridagi asosiy sharti - hududlar qaytarilishi va etkazilgan zarar qoplanishi boʻlishini aytgan.

«Prezident sifatida men uchun adolatli tinchlik - bizning hududlarimiz boʻyicha murosasizlik va barcha yoʻqotishlarning qoplab berilishidir. Rossiya bizga, Evropaga va butun tsivilizatsiya dunyosiga qarshi qilgan barcha ishi uchun javob berishi kerak. Biz AQShga yakunda tinchlikka olib borishi mumkin boʻlgan shunday choralar koʻrishni taklif etdik», degan u.

Bayden Qoʻshma Shtatlar tinchlik shartlari masalasida Ukrainaning pozitsiyasiga qoʻshilishini qoʻshimcha qilgan. «Biz Zelenskiy bilan mutlaqo bir xil fikrdamiz», degan Amerika prezidenti.

Putinga javob qaytarish va natsizm bilan kurash xotirasi

^{Foto: Ting Shen / Bloomberg / Getty Images}
Bayden bilan uchrashuvdan keyin Zelenskiy Kongressda chiqish qildi. Oʻzining 20 daqiqalik nutqida prezident Ukrainadagi urush natijasi butun dunyo kelajagi uchun muhim ekanini ta'kidladi.

AQSh Kongressidagi ikki palata vakillari qarshisidagi chiqishida Zelenskiy yana bir bor amerikaliklarga urushdagi yordam uchun minnatdorchilik bildirib, Ukrainaning va butun erkin dunyoning gʻalabasi uchun ukrainlar ham, ittifoqchilar ham bardoshli boʻlishi talab etilishini ta'kidladi.

Zelenskiy yana bir bor hozirgi urushni va Putin Rossiyasini Ikkinchi jahon urushi va Hitler Germaniyasi bilan qiyosladi.

«Ular bizga qarshi barcha narsani tashladi, xuddi bir vaqtlar shunday tiraniya qilgani kabi ... Erkin dunyoga qarshi oʻzlarida bor narsani tashlashdi. 1944 yil Rojdestvo kunlarida mudofaalangan va Hitler qoʻshinlarini chekintirgan jasur amerikaliklar kabi bahodir ukrain jangchilari ham bu yilgi Rojdestvoda Putin qoʻshinlariga qarshi mardonavor kurashmoqda. Ukraina oʻz pozitsiyalarida dadil turib bermoqda va hech qachon taslim boʻlmaydi. Biz gʻalaba qozonamiz, chunki biz birdammiz: Ukraina, AQSh va butun erkin dunyo», dedi Zelenskiy.

Bu soʻzlardan keyin kongressmenlar yana bir bor oʻrinlaridan qalqishdi va tik oyoqda Zelenskiyni olqishlashdi.

Zelenskiy ingliz tilida nutq soʻzladi va uning «hech qachon taslim boʻlmaslik» haqidagi iborasi (will never surrender) Uinston Cherchillning oʻsha mashhur Fulton nutqiga ishoradir.

Oʻz chiqishi yakunida Zelenskiy yana bir bor amerikaliklarga minnatdorchilik bildirdi va Baxmutdan olib kelingan ukrain bayrogʻini tuhfa etdi.

^{Zelenskiy AQSh Kongressiga Baxmutdagi ukrain askarlari berib yuborgan bayroqni topshirdi}
Patriot qanday qurol?
Zelenskiyning tashrifi arafasida AQSh Ukrainaga yangi harbiy yordam paketi haqida e'lon qildi, bu yordam Patriot havo hujumidan mudofaa tizimlarini ham oʻz ichiga oladi.

AQSh Davlat departamenti rahbari Entoni Blinken chorshanba kuni bu paket haqida batafsil ma'lumot berdi. Uning ayrim jihatlari oldinroq matbuotga chiqib ketgandi, ammo bu ma'lumotlar toʻliq holda ilk bor e'lon qilindi:

• Paket 1,85 mlrd dollar qiymatga ega boʻlib, u Ukraina qurolli kuchlari uchun ilk bor Patriot tizimlari etkazib berishni koʻzda tutadi;
  
• Chorshanba kuni Davlat departamenti bu paket doirasida bir milliard dollar mablagʻ havo hujumidan mudofaa vositalari, shuningdek yuqori aniqlikdagi zarba berish vositalari hamda oʻq-dorilar uchun ajratilishini ma'lum qildi;
  
• Paketning ikkinchi qismi - 850 mln dollar mablagʻ, mudofaa vazirligining Ukrainaga yordam dasturi doirasida ajratilgan;
  
• Endilikda AQShdan Ukrainaga etkazilgan harbiy yordamining umumiy miqdori Jo Bayden ma'muriyati boshqaruvi davridagi misli koʻrilmagan darajadagi 21,9 mlrd dollarga etdi;
  
• AQSh butun dunyo boʻylab 50 dan ortiq hamkorlar bilan Rossiya qoʻshinlari Ukraina hududidan olib chiqilguniga qadar ushbu mamlakatga istalgan yordamni koʻrsatish ustida ishlashda davaom etadi.

Patriot - ukrainlarga ittifoqchilar tomonidan berilayotgan eng kuchli va zamonaviy havo hujumidan mudofaa kompleksi hisoblanadi. Rossiyaning Ukrainadagi muhim infratuzilmalarga zarba berishda davom etayotgani tufayli Kiev bunday ilgʻor tizimga katta ehtiyoj sezmoqda. CNN telekanalining Pentagondagi manbasiga koʻra, Ukrain harbiylari Patriot komplekslarida ishlashni oʻrganishi uchun bir necha oy talab etiladi.

Bu hujum quroli emas, mudofaa qurolidir. U 80 kilometr masofadan turib 20 kilometrgacha boʻlgan balandlikdagi nishonni yoʻq qila oladi. Patriot tovush tezligida uchuvchi raketalarni ham aniqlab, yoʻq qilishi mumkin. Tizim bir vaqtning oʻzida 125 ta nishonni kuzatib, bir vaqtda ularning 6 tasiga zarba bera oladi. Uning radarlari juda kuchli ekani bilan ajralib turadi.

Patriot’ning asosiy xususiyatlaridan biri oddiy raketalar va samolyotlardan tashqari tovush tezligida uchuvchi ballistik raketalarni ham yoʻq qila olishidadir. Rossiyaning aynan shunday turdagi raketalari Ukrainaga urush boshidan buyon eng katta muammo boʻlib kelmoqda. Ballistik raketalar oddiy raketalar kabi er ustidan uchib bormaydi. U katta balandlikka koʻtarilib vertikal tarzda nishonga uriladi. Ularni oddiy zenit komplekslari tuta olmaydi, Patriot’ning asosiy ustunligi ularni ura olishidadir.

Oxirgi markadagi PATRIOT PAC-3 raketa komplekslari Rossiyaning asosiy qurollari boʻlmish «Iskander», «Kinjal» va «Sirkon» raketalarini yoʻq qila oladi.

Patriot’ni ishlab chiqarish ustida 1980-yillarda ish boshlangan. Undan ilk marta 1990-yillardagi Fors koʻrfazida boʻlgan urushlarda foydalanishgan. Tizimning yana bir ustunligi tezda jangovar tayyor holatga kelishidadir. Patriot yuqorida aytilganidek, bir necha nishonga bir vaqtning oʻzida zarba bera oladi, kam xato qiladi, uni chalgʻitish qiyin. Oxirgi takomillashtirilgan variantdagi Patriot tizimlari nishonga olingan raketani aniq choʻtlab yoʻq qila oladi. “Zamin” yangiliklarini “Telegram”da kuzatib boring