HAMAS va Isroil oʻrtasidagi sulh murakkab vaziyatda: kelishuv xavf ostida

Yaqin Sharqdagi murakkab geosiyosiy vaziyat yana bir bor taranglikka yuz tutmoqda. HAMAS va Isroil oʻrtasida oʻt ochishni toʻxtatish boʻyicha erishilgan kelishuv xavf ostida ekani ma'lum qilindi. HAMAS siyosiy byurosi a'zosi Bassem Naimning soʻzlariga koʻra, kelishuvning birinchi bosqichida koʻzda tutilgan majburiyatlarning kechiktirilishi Isroil tomonidan amalga oshirilmoqda.

Naimning ta'kidlashicha, urushni qayta boshlash HAMAS uchun xohish ham, qaror ham emas. Uning fikricha, joriy jarayonda asosiy muammo Isroilning kelishuv shartlarini toʻliq bajarmayotganida.

Muzokaralarning kechikishi va sulhga boʻlgan tahdid

HAMAS va Isroil oʻrtasidagi muzokaralar Qatar orqali bilvosita shaklda davom etmoqda. Bassem Naimning aytishicha, kelishuvning ikkinchi bosqichi boʻyicha muzokaralar 3 fevralda boshlanishi kerak edi, ammo hanuzgacha rasmiy muloqotlar boshlanmagan. Bu esa kelishuvning uzoq muddatli amal qilishini ta'minlashga jiddiy xatar solmoqda.

Isroil hukumati esa oʻz navbatida, HAMAS tomonidan kelishuvning ayrim qismlariga rioya qilinmayotganini ta'kidlab, vaziyatni yanada murakkablashtirmoqda. Shu sababli, ikki tomon oʻrtasidagi muzokaralarning uzoqlashuvi sulhning barbod boʻlishi ehtimolini oshirmoqda.

Oʻt ochishni toʻxtatish va asirlarni almashish jarayoni

HAMAS va Isroil 2025 yil 19 yanvarda oʻt ochishni toʻxtatish va asirlarni almashish boʻyicha kelishuvga erishgan edi. Bu kelishuv uch bosqichda amalga oshiriladigan tartibda ishlab chiqilgan boʻlib, umumiy muddat 42 kun qilib belgilangan. Birinchi bosqich doirasida 1900 dan ortiq falastinlik va 33 nafar isroillik asir ozod qilinishi rejalashtirilgan.

Toʻrt bosqichdan iborat boʻlgan asirlar almashuvi jarayonida shu paytga qadar quyidagi natijalarga erishildi:

• Isroil qamoqxonalaridan 583 nafar falastinlik mahbus ozod etildi.
  
• HAMAS Gʻazo sektoridan 13 nafar isroillik va 5 nafar taylik asirni qoʻyib yubordi.
  
• 8 fevral kuni Isroil armiyasi tomonidan 183 nafar falastinlik mahbus ozod qilindi. Ular orasida 18 nafar umrbod qamoq jazosiga hukm qilingan mahbuslar ham bor.
  

Bundan tashqari, 54 nafar falastinlik uzoq muddatli qamoq jazosiga hukm qilingan boʻlsa, yana 111 nafari 2023 yil 7 oktyabrdan soʻng Isroil tomonidan qoʻlga olingan shaxslar hisoblanadi.

Kelishuv xavf ostida – keyingi qadamlar qanday boʻladi?

HAMAS va Isroil oʻrtasidagi kelishuvni amalga oshirish jarayonidagi kechikishlar va kelishmovchiliklar sulhga jiddiy tahdid solmoqda. Agar tomonlar muzokaralarga tez orada qaytmasa, harbiy toʻqnashuvlarning qayta boshlanishi mumkinligi haqida xavotirlar paydo boʻlmoqda.

Hozirgi sharoitda asosiy masala – tomonlarning kelishuvga sodiq qolishidir. Qatar, Misr va boshqa xalqaro vositachilar muzokara jarayonini jonlantirishga harakat qilmoqda, biroq vaziyatning qaysi tomonga burilishini vaqt koʻrsatadi.

Bu jarayonning qanday yakun topishi butun Yaqin Sharq mintaqasidagi geosiyosiy barqarorlikka ta'sir koʻrsatishi mumkin. Shu sababli, xalqaro hamjamiyat ushbu jarayonni diqqat bilan kuzatib bormoqda. “Zamin” yangiliklarini “Telegram”da kuzatib boring