Tramp tug‘ilgan kunida parad o‘tkazadi: tanklar, samolyotlar va tanqidlar soyasida

AQSH prezidenti Donald Tramp o‘zining 79 yoshini nishonlash arafasida Vashingtonda ko‘rkam harbiy parad tashkil etmoqda. Ushbu 1,5 soatlik tadbir 14 iyun kuni bo‘lib o‘tadi va rasman Amerika armiyasining 250 yilligiga bag‘ishlansa-da, uning Trampning tug‘ilgan kuniga to‘g‘ri kelishi katta muhokamalarga sabab bo‘lmoqda.

Paradda 150 dan ortiq harbiy texnika — jumladan, 25 taga yaqin M1 Abrams tanklari, og‘ir artilleriya vositalari, jangovar mashinalar, 50 ta samolyot va 6600 askar ishtirok etadi. Texnika va jangchi kuchlar allaqachon Merilendga yetkazilgan bo‘lib, u yerdan Vashingtonga olib kelinmoqda. Parad munosabati bilan poytaxt ko‘chalarining bir qismi to‘rt kunga yopiladi.

Muxolifat va tanqidlar

Bu Trampning ilk bunday tashabbusi emas. 2017 yilda ham u harbiy parad o‘tkazishni taklif qilgan, ammo armiya generallaridan biri "bunday narsalarni odatda diktatorlar qiladi", deb rad etgan. AQSHda harbiy texnika va tanklarning ko‘chalarda yurishi an’anaga aylanmagan, bunday paradlar so‘nggi marta 1991 va 1946 yillarda o‘tkazilgan — Ikkinchi jahon urushi va Yamandagi operatsiyadan so‘ng.

Bu galgi parad ham tanqidlardan xoli emas. Amerika jamiyatida ayrimlar bunday ko‘rgazmali harakatlarni Rossiya, Xitoy va Shimoliy Koreya kabi avtoritar rejimlarga xos deb baholamoqda. Bundan tashqari, Bloomberg manbasi parad uchun ajratiladigan mablag‘ 25–40 million dollar atrofida bo‘lishini ta’kidladi. Bu summalarga hali shahar tozalash va xavfsizlik xarajatlari kiritilmagan.

Ma’lum siyosiy kontekst

Tadbir aynan Trampning Los-Anjelesda norozilik namoyishlariga qarshi Milliy gvardiya va dengiz piyodalarini jo‘natish qarori fonida o‘tkazilayotgani esa uning siyosiy maqsadlarga yo‘naltirilgani haqidagi fikrlarni kuchaytirmoqda. Shu bilan birga, prezident ma’muriyati Faxriylar ishlari bo‘yicha vazirlikda 83 ming xodimni qisqartirish niyatida ekani ham jiddiy bahslarga sabab bo‘ldi.

Maqsad nimada?

Mudofaa vazirligi vakillari parad orqali armiyaning janguvar ruhini ko‘tarish, jamoatchilikda xizmat qilishga qiziqish uyg‘otish maqsad qilinganini ta’kidlamoqda. Ammo tanqidchilar bunday harakatlarni nafaqat mahalliy muammolarni yashirish, balki shaxsiy PR yo‘lida davlat resurslaridan foydalanish sifatida baholamoqda.

Qisqacha aytganda, Trampning tug‘ilgan kunidagi parad Amerikadagi harbiy, siyosiy va jamiyat ichidagi bo‘linishlarni yanada ochiqlashtirdi. Yillar davomida an’anaviy siyosiy xatti-harakatlardan farq qiluvchi prezident yana bir bor barchani bahsga chorladi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!