Tramp nega Isroilga qo‘shilib, Erondagi yadroviy obyektlarga zarba berishni o‘ylamoqda?

So‘nggi haftalarda AQSH prezidenti Donald Trampning Eronga nisbatan ritorikasi keskin o‘zgardi. Ilgari muzokaralar orqali kelishuvga erishishni maqsad qilgan Tramp, endi Isroil bilan hamkorlikda Eron yadroviy obyektlariga zarba berish masalasini ko‘rib chiqmoqda. Bu o‘zgarish xalqaro siyosiy maydonda jiddiy xavotirlar va ehtiyojlarni yuzaga keltirdi.

Trampning so‘nggi bayonotlari, uning yadroviy kelishuvga oid pozitsiyasida jiddiy burilish yuz berganini ko‘rsatadi. Ilgariroq u Tehronni diplomatik muzokaralarga chorlardi, hatto maxsus vakili Stiv Uitkoff orqali bevosita aloqa o‘rnatgan edi. Ammo hozir u Eronga qarata: "Agar rozi bo‘lmasanglar, yadroviy infratuzilmangizdan hech narsa qolmaydi", – degan og‘ir ogohlantirish bilan chiqmoqda.

Oq uy manbalariga ko‘ra, Tramp so‘nggi haftaning o‘zidanoq Eronga nisbatan harbiy choralar ko‘rish ehtimolini jiddiy ko‘rib chiqmoqda. Buni uning jurnalistlar oldidagi so‘zlaridan ham anglash mumkin: "Men buni qilishim mumkin, qilmasligim ham mumkin. Hech kim men nima qilishimni bila olmaydi". Bu noaniq, biroq tahdidli bayonot AQSHning harakatini taxmin qilishni qiyinlashtiradi.

Bloomberg, ABC News va Wall Street Journal kabi yirik nashrlar, Trampning munosabati tez o‘zgarganini ta’kidlamoqda. Agar yaqindagina u Eron bilan kelishuv imkoniyatini muhokama qilgan bo‘lsa, hozir esa Isroil tomonidan boshlanishi mumkin bo‘lgan harbiy amaliyotlarga qo‘shilish ehtimoli haqida ochiqchasiga fikr bildirmoqda. The New York Times va CNN ma’lumotlariga ko‘ra, Eron ham bunga javob tayyorgarligini ko‘rmoqda va Amerika bazalariga ehtimoliy zarbalar ustida ish olib borilmoqda.

Shuningdek, AQSH Milliy xavfsizlik kengashi doirasida ham Eron bilan munosabatlar borasida bir necha ssenariylar muhokama qilingan. Ular orasida mojaroga aralashmaslik, faqat razvedka orqali Isroilga yordam ko‘rsatish, yoki bevosita harbiy operatsiyada ishtirok etish kabi variantlar mavjud. Natijada, Tramp, ehtimol, "muvozanatli" yechim sifatida Isroilga razvedka va diplomatik bosim vositalari orqali yordam berishni tanlagan.

Bundan tashqari, prezident Tramp Eron oliy rahbari Ali Xominaiyni "oson nishon" deb atab, AQSH uning qayerda ekanini aniq biladi, biroq hozircha unga zarba berish niyatida emasligini aytdi. Bu so‘zlar ortidan u Truth Social tarmog‘ida "So‘zsiz taslim bo‘ling!" degan bildiruv qoldirdi, bu esa siyosiy tahdidlarning yanada kuchayganidan dalolat beradi.

AQSHning Eronga qarshi harbiy tajovuzga qo‘shilishi nafaqat mintaqada, balki global miqyosda keskin oqibatlarga olib kelishi mumkin. Yaqin Sharqdagi barqarorlik yana ham zaiflashishi, neft narxlari keskin ko‘tarilishi va mojara butun dunyoda geosiyosiy muvozanatga ta’sir etishi mumkin.

Bunga qo‘shimcha ravishda, razvedka ma’lumotlariga ko‘ra, Eron hali ham yadro qurolini to‘liq yaratishdan yiroq. AQSH Senatida so‘zlagan Milliy razvedka direktori bu haqda ochiq aytgan. Ammo Isroil ushbu ma’lumotlarga ishonmaydi va Tehron yadro quroliga deyarli yaqinlashgan, deb hisoblaydi. Shu sababli, Isroilda "Uyg‘onayotgan sher" deb nomlangan maxsus amaliyotga tayyorgarlik ishlari boshlangan.

Wall Street Journal yozganiga ko‘ra, Tramp hatto yakunda Netanyahuni hujumni to‘xtatishga ko‘ndirishga harakat qilgan, lekin bu urinish natija bermagan. Bu esa Trampning AQSH prezidenti sifatida Yaqin Sharq siyosatida qaysi yo‘nalishni tanlashi borasida jiddiy ikkilanishlar borligini ko‘rsatadi.

Trampning yopiq uchrashuvlarda aytgan so‘zlariga qaraganda, u Isroilning hujumini diplomatik bosim vositasi sifatida foydalanib, Eronni muzokara stoliga olib kelishni niyat qilgan. Jerusalem Post manbalari esa, Tramp hatto Eronga uranni ilmiy maqsadda boyitishdan ham voz kechishni talab qiladigan “so‘nggi taklif”ni bermoqchi ekanini yozdi. Ammo Eron bu taklifni real emas, mutlaqo qabul qilib bo‘lmas darajada deb baholadi.

Oxir-oqibat, Trampning ritorikasi o‘zgargan bo‘lsa-da, diplomatik kanallar ochiq qolmoqda. ABC News manbalariga ko‘ra, Tramp Uitkoffdan tashqari, AQSH vitse-prezidenti Jey Di Vensni ham muzokaralarga jalb qilishni ko‘zlamoqda. Biroq, Trampning so‘nggi chiqishlari, uning diplomatik yechimdan ko‘ra, kuch bilan bosim o‘tkazish sari moyillashganini anglatmoqda.

Agar Tehron kelishuvga kelmasa, AQSH va Isroilning yanada shiddatli javob reaksiyasi ehtimoli kun tartibidagi eng dolzarb masalaga aylanmoqda. Yaqin kunlarda olinadigan qarorlar nafaqat mintaqaning, balki butun dunyo tinchligi va xavfsizligi uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘lishi mumkin. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!