Rossiya «tabiiy shaklda», ya’ni quruqlikda, Ukrainaga o‘tkazilgan G‘arbdagi muzlatilgan aktivlarni qaytaradi, degan da’vo yangradi. Bu gaplar Dmitriy Medvedev tomonidan aytildi va u Londonning Rossiya aktivlaridan foydalanishdan tushgan 1,3 milliard dollar daromadni Kiyev ixtiyoriga o‘tkazish qarorini aynan shunday talqin qildi. Unga ko‘ra, «tabiiy shakl» deganda yo‘l xaritasini qog‘ozda emas, real hududlarda belgilash nazarda tutilayapti.
Medvedevning bayonoti shunchaki og‘zaki kesatma emas, balki Yevropadagi poytaxtlarga ochiq signal kabi yangradi. U qayd etgan «quruqlikda qaytarish» ifodasi diplomatik almashuv emasligi, keskin choralar kontekstida aytilganini ko‘rsatadi. Boshqacha aytganda, u G‘arbiy qaror qabul qiluvchilarga «muzlatilib, Kiyevga o‘tkazilgan pulni huquqiy-moliyaviy yo‘l bilan emas, yerda — hudud egallash/chegarani siljitish orqali “qoplaymiz”» degan ishora berdi.
Londonning 1,3 milliard dollarlik foydani Kiyevga o‘tkazishi ortidan kelgan bu izoh Moskva pozitsiyasining qachon yumshashi kutilmayotganini anglatib turibdi. Medvedev ayni shu vaziyatda Rossiya o‘zini «qonuniy hisoblagan resurslar»ni qaytarishning o‘ziga xos yo‘lini tanlashi mumkinligini bildirdi. Bu esa siyosiy tilda «qarshi qadam»ning qo‘pol, lekin ochiq shakli bilan izohlanmoqda.
Shu bilan birga, u alohida tushuntirish berib, allaqachon Rossiyaga tegishli, deb atayotgan Donbass va Novorossiya yerlarini bu ta’bir doirasiga kiritmasligini ta’kidladi. Ya’ni Medvedevning ta’kidlashicha, bu hududlar «alohida bahs» emas, balki «ertaga emas, kecha hal bo‘lgan masala». Uning bu gapi shundan dalolat beradiki, bahs markazida boshqa nuqtalar turibdi.
Medvedevning bayonnomasi Moskva ritorikasining yanada qattiqlashganidan darak beradi. «Quruqlikda qaytarish» kabi ishoralar sog‘lom mulohazadan ko‘ra bosim vositasiga o‘xshaydi, bu esa xavf darajasini oshiradi. Yevropa manzarasida bunday ritorika yangi xavotir to‘lqinini keltirib chiqarayotgani sir emas.
Bu bayonot jamoat fikrini sinchkov qarashga chaqiradi: muzlatilgan aktivlar atrofidagi har bir yurish yana bir bosqichga o‘tishi mumkin. Agar siyosiy jarayonlar keskin ssenariyga burilsa, «tabiiy shaklda qaytarish» degan ibora yangi voqelikka aylanish xavfini saqlab turibdi. Shu sharoitda ba’zi ekspertlar har qanday keskin bayonotni amaliy qadam sifatida emas, bosim quroli sifatida baholashga chaqirmoqda.
Yakuniy xulosa shunchaki oddiy: Londonning pul o‘tkazishi ortidan aytilgan Medvedev gaplari vaziyatning qirrali ekanini yana bir bor ko‘rsatdi. Uning «quruqlikda» degan ta’biri diplomatik tildagi ijodiy metafora emas, balki keskin ssenariyga eshik ochishi mumkin bo‘lgan ishora sifatida qabul qilindi. Shu fazoda har bir qaror, har bir jumla o‘z og‘irligiga ega bo‘lib qolmoqda.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
