Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy tomonidan taqdim etilgan yangilangan tinchlik loyihasi Moskvada qizg‘in muhokamalarga sabab bo‘ldi. Bloomberg agentligining xabar berishicha, Kreml 20 banddan iborat ushbu hujjatni muzokaralar uchun asos sifatida ko‘rsa-da, uning hozirgi ko‘rinishini qabul qilmasligini va jiddiy tuzatishlar kiritilishini istashini bildirdi.
Moskvaning asosiy talablari: Neytralitet va harbiy cheklovlar
Rossiya rahbariyatiga yaqin manbalarning so‘zlariga ko‘ra, taqdim etilgan loyiha Moskva uchun prinsipial bo‘lgan bir qator savollarga javob bermaydi. Xususan, Kreml quyidagi shartlarni kuchaytirmoqchi:
- NATO va neytral maqom: Rossiya Ukrainaning nafaqat yadroviy qurolsiz, balki har qanday holatda (hatto Yevropa Ittifoqiga a’zo bo‘lganda ham) mutlaq neytral bo‘lishini va NATOning sharqqa kengaymasligi bo‘yicha kafolatlar talab qilmoqda.
- Armiya soni: Zelenskiy rejasida tinchlik davrida Ukraina Qurolli kuchlari sonini 800 ming askar bilan cheklash taklif etilgan. Moskva esa buni o‘ta "yumshoq" deb hisoblab, sonni yanada qisqartirishni istaydi.
- Ijtimoiy va iqtisodiy masalalar: Rus tilining qonuniy maqomi, sanksiyalarni bekor qilish va muzlatilgan Rossiya aktivlarini qaytarish masalalariga oydinlik kiritish talab etilmoqda.
Hududiy masala: "To‘qnashuv chizig‘i" muammosi
Zelenskiy rejasiga ko‘ra, urushni to‘xtatishda hududiy masala murakkab formula asosida yechiladi:
- Qo‘shinlarni olib chiqish: Rossiya Dnepropetrovsk, Nikolayev, Sumi va Xarkov viloyatlaridan chiqib ketishi kerak.
- Muzlatish: Donesk, Lugansk, Zaporoje va Xerson viloyatlarida front chizig‘i hozirgi holatda to‘xtatiladi ("qayerda bo‘lsak, shu yerda qolamiz").
- Xavfsizlik: Xalqaro monitoring ostida hujum qilmaslik to‘g‘risida bitim tuziladi.
Bunga javoban, Moskva Ukraina qo‘shinlarini Donesk viloyatidan butunlay olib chiqishni talab qilmoqda. AQSH esa "erkin iqtisodiy zona" tashkil etish va bu masalani umumxalq referendumi orqali hal qilish variantini o‘rtaga tashladi.
Tramp omili: Nega Rossiya rejani butunlay rad etmadi?
Garchi takliflar Moskvaga ma’qul kelmayotgan bo‘lsa-da, Kreml AQSHning yangi prezidenti Donald Tramp bilan aloqalarni buzishdan cho‘chimoqda.
Shu sababli, Rossiya tomoni takliflarni "sovuqqonlik bilan" o‘rganib, o‘z shartlarini kiritish orqali muloqotni davom ettirishga tayyor. Zelenskiy taklif qilgan NATO Nizomining 5-moddasi namunasidagi xavfsizlik kafolatlari esa eng bahsli mavzu bo‘lib qolmoqda.
Sizningcha, 2026-yilgacha ushbu tinchlik rejasi asosida urush to‘xtatilishiga erishish mumkinmi?
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
Mehmon guruhidagi foydalanuvchilar ushbu nashrga izoh qoldira olmaydi.
