Ukrainadagi urushda boʻlib qaytgan rossiyalik jurnalist: Halok boʻlganlar, harbiylar va tinch aholi haqida

Elena Kostyuchenko Ukrainaga Rossiyaning «Novaya gazeta» muxbiri sifatida borgan edi. Uning Odessa, Xerson va Nikolaev shaharlarida tayyorlangan reportajlari ushbu gazetada tsenzura cheklovlari bilan e'lon qilingan. Rossiya Federatsiyasi qonunchiligiga rioya qilinganiga qaramay, Bosh prokuratura va «Roskomnadzor» talabi bilan matnlar oʻchirib tashlangan, «Novaya gazeta» esa oʻz ishini toʻxtatishga majbur boʻlgan.

«Novaya gazeta. Evropa» nashri uchun maxsus ravishda Elena Kostyuchenko Ukrainadagi urushda oʻzi koʻrgan narsalar haqida gapirib berdi.

— Men Xerson viloyat sudtibekspertiza byurosida boʻlganman, uning rahbari bilan suhbatlashganman. Ma'lum boʻlishicha, jasadlarning uchdan ikki qismining shaxsi aniqlanmagan, ya'ni ular juda yomon ahvolda.

Va u urush boshlanganidan keyin uch hafta oʻtib, Ukraina tomonidan qabul qilingan hujjatni koʻrsatdi, unga muvofiq, jasadni istalgan shifokordan olish mumkin boʻlgan oʻlim haqidagi ma'lumotnoma bilan birga saqlash mumkin. Ya'ni agar avval gʻayritabiiy oʻlim koʻrgan jasadlarning barchasi sudtibekspertizadan oʻtgan boʻlsa, endi bu majburiy boʻlmay qolgan.

Va u qurbonlarning haqiqiy sonini hozircha bilmasliklarini aytdi. Odamlar shunday ma'lumotnomalarni olib jasadlarni dafn qilmoqda. Yoki hatto bu ma'lumotnomalarsiz ham dafn etmoqda. Masalan, Xersonni mudofaa qilishga urinish chogʻida halok boʻlgan hududlar mudofaasi jangchilari shunday dafn qilingan. Bu 67 jasaddan faqat bittasi viloyat byurosi orqali oʻtgan.

Ammo Xersonda, tushunishimcha, shunchaki tiriklayin kuyib ketib halok boʻlgan harbiylar koʻp. Chunki birinchi kunlari Rossiya harbiy qismlarga — odamlar uxlab yotgan kazarmalarga zarbalar bergandi. U erdan chiqqan kuyib ketgan jasadlar juda koʻp. Antonov koʻprigidan juda kuchli shikast koʻrgan jasadlar kelgan.

Tinch aholi vakillari, oddiy fuqarolar jasadlari haqida gapirsak, ular orasida snaryad parchasidan etgan yaralar, oʻq tekkan yaralar ham bor. Menga shahardan chiqib ketishda oʻqqa tutilgan mashina haqida juda aniq qilib aytib berishgandi: unda uch nafar katta odam va ikki nafar bola boʻlgan, kichkina bola uch oylik oʻgʻil bola boʻlgan. Ularda oʻq tekkan yaralar boʻlgan. Ya'ni odamlar qoʻl qurolidan otib oʻldirilgan.

Nikolaev shahrida ham sudtibekspertiza byurosida boʻlganman, u erda halok boʻlgan oddiy fuqarolarning asosiy qismiga snaryad parchalari tekkan. Marhumlar orasida bolalar ham bor. U erda ikki qizchaning, opa-singillarning jasadlarini koʻrgandim. Ikki jasad ustma-ust yotardi. Pastdagi, katta qizcha Veronika Biryukova 17 yoshda, kichigi — Arina Butim 3 yoshda edi. Ikkalasi ham Meshkovo-Pogorelovo qishlogʻida yashagan. Snaryad parchalari tegib halok boʻlgan. Ularning onasi ham yaralangan, ammo u tirik qolgan.

Oʻsha paytda bolalar uyiga ketayotgan tarbiyachilar oʻtirgan mashinadan jasadlar olib kelingani yoʻq edi. Urush boshlangach, bolalar uyi Nikolaevdan 67 km uzoqlikdagi Antonovka qishlogʻiga evakuatsiya qilingandi. Bu qishloq yaqiniga Rossiya qoʻshinlari kelib joylashgan. Mashina tarbiyachilar, psixologlar, hamshiralar, ya'ni xodimlar smenasini birinchi marta olib ketmayotgan edi. Va ichida sakkiz nafar ayol boʻlgan bu mashina qandaydir yirik kalibrli quroldan (qanaqa qurolligi uncha tushunarli emas) oʻqqa tutilgan.

Uch ayol halok boʻlgan, uch ayol yaralangan, haydovchi ham jarohat olgan. U noharbiy mashina boʻlgan, unga qizil xoch belgisi tushirilgan, bu ushbu mashina gumanitar missiya bilan yurib ketayotganini anglatadi. U esa rossiyalik askarlar tomonidan otib tashlangan. Bu men bilganlarim. Men holatni oʻrgandim va haydovchi bilan koʻrishdim. Menda oʻsha joydan olingan fotosuratlar bor. Halok boʻlganlarning ism-shariflarini bilaman. Aslida oʻlimlar, yaralanishlar, hujumlarni hujjatlashtirish ishi ogʻir, ammo zarurdir. “Zamin” yangiliklarini “Telegram”da kuzatib boring