Saqich chaynashni butunlay to‘xtatishga sabab bo‘ladigan 10 ta fakt

^{Foto: «Noviy ochag»}
Saqich chaynash bir qarashda zararsizdek tuyiladi. Ba’zi qahvaxonalar va restoranlarda u hatto chek bilan birga beriladi. Ammo bu odat xavfsiz emas! «Noviy ochag» nashri saqich chaynash tishlarga qanday zarar keltirishini ma’lum qildi.

Oddiy rezina chaynaysiz
Insoniyat har doim saqich o‘rnida, xushbo‘y o‘tlar yoki tamaki kabi narsalardan foydalanib kelgan. Ammo XIX asrning ikkinchi yarmida saqich ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yilganda, ular tabiiy mahsulotdan voz kechishdi. Kamtarin hisobchi Valter Dimer 1928 yilda o‘zining barcha zamonaviy formulalariga juda o‘xshash saqich formulasi bilan dunyoni boyitdi. Retsept tarkibiga kauchuk, sirop, xushta’m qiluvchi qo‘shimchalar kiradi.

Xo‘sh, kauchuk nima? Bu tabiiy geveya sharbati yoki rezina va ebonitlarni ishlab chiqarishda ishlatiladigan sintetik elastomerdir. Kauchuk organizm uchun foydali emas, aksincha u zaharli bo‘lishi mumkin.

Haddan tashqari ko‘p shakar iste’moli
Ba’zida shakar glyukoza siropi bilan almashtiriladi, ammo bu yaxshi degani emas. Ta’mi, albatta, yoqimli, hatto ba’zi odamlar saqich konfet emas, bunday shirinlikdan hech qanday zarar bo‘lmaydi, degan fikrda. So‘lak saxarozani parchalaganda, u streptococcus mutans bakteriyalari uchun ideal ko‘payish joyi bo‘lgan sut kislotasini ishlab chiqaradi. Xuddi shu zararkunandalar og‘izda to‘planishiga yordam beradi, bu esa tishlarda erimaydigan qoplama hosil qiladi. O‘z navbatida, unda tish to‘qimasini eritib yuboradigan kislota ishlab chiqaradigan boshqa bakteriyalar ko‘payadi.

Saqichda shakar o‘rnini bosuvchi moddalar mavjud
Albatta, ishlab chiqaruvchilar darhol saqichga shakar o‘rnini bosuvchi moddalar qo‘shdi va iste’molchilarni saqichning xavfsiz ekaniga ishontirdi. Ushbu moddalar — aspartam kabi zaharli moddalarga bo‘linadi, saxarin odatda kanserogendir, suklamat allergiyaga olib keladi, ksilitol saratonni qo‘zg‘atishi mumkin. Bir so‘z bilan aytganda, saqich tarkbidagi moddalar organizm uchun xavf tug‘diradi.

Homilador ayollar uchun xavfli
Saqich so‘lak orqali kiradigan balast deb ataladigan moddalarni o‘z ichiga oladi. Bu darhol homilada allergiya rivojlanish xavfiga olib keladi, chunki uning immuniteti bu moddalar bilan shafqatsiz kurashishga kiradi. Natijada, bolaning immunitet tizimining rivojlanishi buziladi.

Gastrit va oshqozon yarasini keltirib chiqaradi
Agar u och qoringa chaynalsa, unda oshqozon kislota ishlab chiqarishni boshlaydi. Ammo unda eriydigan ovqat yo‘q. Natijada, kislota oshqozon to‘qimalarining korroziyasi boshlanadi. Gastritdan so‘ng inson bir umr bir hovuch dori va shifokor nazoratida bo‘lishi lozim.

Parodontit kasalligiga chalingan bemorlar uchun xavfli
Saqich haqiqatan ham parodontit kasallikning oldini olish vositalaridan biri bo‘lishi mumkin. Ushbu kasallikda tishlarning bog‘lamlari yo‘q qilinadi, bu esa chaynash yukining bir xilligini ta’minlaydi. Natijada, tish atrofidagi suyak to‘qimalarida bosimi paydo bo‘ladi. Agar saqich qattiq chaynalsa, ovqatlanish buziladi, suyak to‘qimalarining atrofiyasi boshlanadi, tishlarga zarar yetadi va qimirlab, tushish ehtimoli ortadi.

Xotiraning pasayishi
Ingliz psixologlari saqich chaynash tufayli qisqa muddatli xotira yomonlashishini aniqladi. Agar shampun qancha turishini unutib qo‘ysangiz, kvartirada kalitlarni, dazmolni yo‘qotib qo‘ysangiz, demak, saqich chaynashni to‘xtatish kerak. Qisqa muddatli xotira yomonlashuvining sababi shundaki, u har qanday ongsiz harakatga salbiy ta’sir qiladi.

Tish plombalariga salbiy ta’sir qiladi
Birinchidan, saqich mexanik ta’sirga ega. U tishning plombasi, toji va ko‘prigiga zarar yetkazmay qo‘ymaydi. Ikkinchidan, kimyoviy ta’sir: chaynash paytida juda ko‘p so‘lak ajralib chiqadi. So‘lakning me’yordan ortib ketishi ham turli xil jiddiy kasalliklar pado bo‘lishiga olib keladi.

Yosh bolalar uchun xavfli
AQSHlik nevrolog Jon Olnining so‘zlariga ko‘ra, ta’mni yaxshilash uchun ishlatiladigan qo‘shimchalar — glutamatning xavfliligi isbotlagan. Glutamat tufayli asab hujayralari haddan tashqari qo‘zg‘alib, nobud bo‘ladi. Bu rivojlanayotgan miya uchun juda xavflidir, shuning uchun hech qachon kichik bolaga, ayniqsa 4 yoshgacha bo‘lgan bolalarga saqich berish mumkin emas. “Zamin” yangiliklarini “Twitter”da kuzatib boring