O‘zbekiston hukumati yirik davlat transport kompaniyalaridagi xarajatlarni optimallashtirish bo‘yicha keng ko‘lamli dastur boshladi. “O‘zbekiston temir yo‘llari”, Uzbekistan Airways va Uzbekistan Airports kompaniyalariga o‘z xizmatlari tannarxini 20 foizga kamaytirish vazifasi yuklatildi.
Ushbu chora, Prezident Shavkat Mirziyoyev raisligida yaqinda o‘tkazilgan yig‘ilishda 2026 yil uchun belgilangan makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar doirasida mamlakat iqtisodiy samaradorligini oshirish va raqobatbardoshlikni kuchaytirish strategiyasining bir qismi sifatida belgilangan. Transport vaziri Ilhom Mahkamov O‘zbekiston 24 telekanaliga bergan so‘nggi intervyusida xarajatlarni qisqartirish bo‘yicha topshiriq yil boshida kompaniyalarga berilganini tasdiqladi.
U maqsadga erishish uchun aniq tadbirlar rejalari ishlab chiqilganini, topshiriqni bajarishning yakuniy muddati esa 2025 yil oxiri ekanini ma’lum qildi. Shu bilan birga, Transport vazirligi yaqin bir hafta ichida uchta yirik transport kompaniyasining 2026 yil uchun xarajatlarni optimallashtirish va tannarxni kamaytirish vazifalarini belgilab beruvchi alohida qaror qabul qilishni rejalashtirmoqda.
Mazkur qadamlar aholiga ko‘rsatilayotgan transport xizmatlari narxining sezilarli oshishi fonida amalga oshirilmoqda. Milliy statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, so‘nggi bir yil ichida ichki yo‘nalishlarda yo‘lovchi aviabiletlar narxi 57,3 foizga oshgan.
Bu ko‘rsatkich bo‘yicha aviabiletlar faqat haydovchilik kurslari (73,3 foiz) va sabzi (57,5 foiz) narxi oshishidan keyin turadi. Joriy yilning mart oyida Uzbekistan Airways boshqaruvi raisi Shuxrat Xudoyqulov prezidentning aviabiletlar narxini ushlab turish va narx belgilash jarayonini qat’iy nazorat qilish bo‘yicha bergan topshirig‘i haqida ma’lum qilgan edi.
Keyinchalik, may oyida Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasi aviakompaniyalarga biletlar sun’iy tanqisligini yaratish mumkin emasligi haqida ogohlantirish bergan. Shundan so‘ng, Uzbekistan Airways o‘zining sho‘ba korxonasi Silk Avia bilan birgalikda ayrim ichki yo‘nalishlarda narxlarni pasaytirish haqida e’lon qildi.
Avvalroq, monopoliyaga qarshi organ vakillari aviabiletlarning yuqori narxi asosiy sabablaridan biri sifatida aviakerosin tanqisligini ko‘rsatgan edi. Ushbu turdagi yoqilg‘i bilet narxining yarmidan ko‘pini tashkil qiladi.
Shu bilan birga, organ bozorda raqobatni cheklash holatlarini aniqlamagan. Transformatsiya jarayoni faqat narx siyosatini emas, balki boshqa sohalarni ham qamrab oladi.
Davlat transport kompaniyalari Moody’s, Fitch Ratings va Standard & Poor’s kabi “katta uchlik” reyting agentliklaridan kredit reytinglarini olish vazifasini bajarmoqda. Shuningdek, bevosita xaridlar tizimini sinchkovlik bilan audit qilish rejalashtirilgan.
Mahkamovning ta’kidlashicha, barcha vazifalarni shubhasiz bajarish uchun batafsil tadbirlar rejasi ishlab chiqiladi. Reaktiv samolyotlar uchun asosiy yoqilg‘i turi bo‘lgan aviakerosin past muzlash haroratiga ega bo‘lishi kerak.
Masalan, keng tarqalgan TS-1 markasi -60°C dan past haroratda muzlaydi. Bu muhim, chunki uchish balandligidagi tashqi havo harorati -65°C yoki undan pastga tushishi mumkin.
