2025-yil 1-noyabridan mamlakat miqyosida bir qator muhim yangiliklar amalga oshiriladi. Hujjatlar va farmonlarga asosan, bu sana ijtimoiy, iqtisodiy va ma’muriy sohalarda sezilarli o‘zgarishlar boshlanadigan kun sifatida tarixda qolishi kutilmoqda.
Ishsizlik nafaqasini to‘lash tartibi yangicha bo‘ladi
Avgust oyida qabul qilingan Prezident farmoniga ko‘ra, 1-noyabrdan ishsizlik nafaqasini berish qoidalari tubdan o‘zgaradi. Endi xo‘jalik yurituvchi subyektlar ayrim toifadagi fuqarolar uchun ish o‘rinlarining majburiy zaxirasini shakllantirishlari lozim bo‘ladi. Ular qatoriga nogironligi bor shaxslar, oilaviy zo‘ravonlikdan jabrlanganlar, kam ta’minlangan oilalar a’zolari hamda yetim yoki ota-ona qaramog‘idan mahrum shaxslar kiradi.
Bu rezerv ishchilar umumiy sonining 3 foizidan oshmasligi kerak. Bu tartib 100 nafardan ziyod xodim ishlaydigan tashkilotlarga taalluqli bo‘ladi.
Endilikda ishsizlik nafaqasi faqat mehnat shartnomasi bekor qilingan fuqarolarga to‘lanadi. Agar shaxs oxirgi 5-yilda kamida 18 oy ishlagan bo‘lsa va 6 oy ichida murojaat qilsa, nafaqa uning oxirgi ish haqi asosida 3 oy davomida to‘lanadi. Birinchi oyda – 75 foiz, keyingi ikki oyda – 50 foiz miqdorda, biroq u mehnat haqining eng kam miqdoridan 3 baravar ortiq bo‘lmasligi shart.
Tadbirkorlar uchun raqamli imkoniyatlar va yengilliklar
1-noyabrdan yakka tadbirkorlar va o‘zini o‘zi band qilgan shaxslar uchun maxsus huquqiy rejim joriy etiladi. Bu tizim 2030-yilgacha amal qiladi va barcha jarayonlar — davlat ro‘yxatidan o‘tishdan tortib soliq to‘lashgacha — raqamli platforma orqali amalga oshiriladi.
Elektron hamyonlar tizimi joriy etiladi. Bu tadbirkorlarga daromadlarni qabul qilish, soliq va boshqa to‘lovlarni amalga oshirishni osonlashtiradi. Shu bilan birga, bank hisob raqami ochish majburiy bo‘lmaydi.
Bu jarayonlarda QR-kod va “tap to pay” texnologiyalari ishlatiladi. Hujjatlar esa biometrik ma’lumot yoki SMS orqali imzolanishi mumkin bo‘ladi. Bu qog‘oz hujjatlar bilan teng kuchga ega bo‘ladi. Shuningdek, “kunlik to‘lov” amaliyoti tajriba tariqasida joriy qilinadi.
Soliq yuki ancha kamayadi
Tadbirkorlar uchun 1-noyabrdan boshlab soliq tizimida katta yengilliklar amalga oshiriladi. Ularning har biriga universal QR-kod beriladi, bu orqali barcha mobil to‘lov ilovalarida hisob-kitob qilish mumkin bo‘ladi.
Aylanmasi 1 milliard so‘mgacha bo‘lgan tadbirkorlar yangi yildan faqat aylanmadan 1 foiz soliq to‘laydi. Masalan, avval 100 million so‘m aylanma uchun 12 million so‘m soliq to‘laganlar endi faqat 1 million so‘m to‘laydilar. Bu ularning soliq yukini 3–4 barobar kamaytiradi.
20 ming tadbirkor uchun “amnistiya” e’lon qilindi
Prezident Shavkat Mirziyoyev tadbirkorlar bilan ochiq muloqotida 20 mingdan ziyod tadbirkor uchun soliq tekshiruvlari bo‘yicha jazo qo‘llanmasligini ma’lum qildi. Ularning reytingini toza sahifadan boshlash imkoni yaratiladi.
Bu tadbirkorlarga 1-noyabrgacha o‘z xatolarini ixtiyoriy ravishda to‘g‘irlash imkoniyati beriladi. Shu tariqa biznes sohasi sog‘lom raqobat muhitida faoliyat yuritish imkoniga ega bo‘ladi.
Davlat boshqaruvida qisqartirish va raqamlashtirish
Prezidentning 4-oktyabrdagi farmoniga ko‘ra, 1-noyabrdan boshlab ijro etuvchi hokimiyat tizimida 2141 ta shtat birligi qisqartiriladi. Ular orasida 1863 ta lavozim byudjet tashkilotlaridan, 278 tasi esa byudjetdan tashqari jamg‘armalardan chiqariladi.
Bu islohotlar raqamli texnologiyalarni joriy qilish, davlat funksiyalarini optimallashtirish va xususiy sektorni faolroq jalb qilish maqsadida amalga oshirilayapti. Shuningdek, qo‘mita va agentliklardagi rahbar o‘rinbosarlari soni 16 taga kamayadi.
1-noyabr nafaqat kalendardagi yangi sana, balki davlat boshqaruvi, tadbirkorlik va ijtimoiy sohada yangi bosqich boshlanishini anglatadi. Bu o‘zgarishlar mamlakat iqtisodiyotini zamon talabiga moslashtirish, fuqarolar imkoniyatlarini kengaytirish va raqamli islohotlarni chuqurlashtirishga qaratilgan.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
