JCh-2026 chiptalari mojarosi: FIFA yon berdi, ammo muammo qolmoqda

FIFA nihoyat muxlislar noroziligiga e'tibor qaratdi. Biroq bu amalda real yengillikmi yoki shunchaki piar qadamimi, degan savol ochiq qolmoqda.

JCh-2026 uchun har o'yinga 60 dollarlik yangi chipta toifasi joriy etilmoqda. Dastlab belgilangan keskin narxlar fonida bu yangilik yomon ko'rinmaydi, lekin bu chiptalar har bir o'yin kvotasining atigi 10 foizini tashkil etadi.

Shuningdek, har bir milliy federatsiyaga o'z jamoasi o'yinlari uchun stadion sig'imining 8 foizi miqdorida chipta ajratiladi. Vaqtida va'dalar boshqacha edi.

Yetti yil avval, AQSh mundialni qabul qilish huquqi uchun kurashayotgan paytda, 21 dollardan yuz minglab chipta bo'lishi aytilgan, guruh bosqichidan finalgacha bo'lgan to'liq paket ham qimmat bo'lmasligi ta'kidlangan. Hozir esa, yangi chegirmalar hisobga olingan taqdirda ham, bunday paketning eng arzon varianti kamida 4185 dollarga tushmoqda.

Dastlab sodiqlik dasturi doirasida 6900 dollar atrofidagi narxlar tilga olingan edi. Bu Qatar-2022 bilan solishtirganda taxminan besh baravar qimmat.

Yevropa futbol muxlislari assotsiatsiyasi (FSE) bu holatni keskin baholadi: ular narxlarni “talon-toroj darajasidagi”, “astronomik” deya atab, buni “Jahon chempionati an'analariga xiyonat” sifatida ko'rdi. Chegirmalar e'lon qilingach ham, FSE buni vaziyatni vaqtincha yumshatishga qaratilgan taktika, xolos, deb baholadi.

Raqamlar esa norozilikni kuchaytirdi: guruh bosqichi o'yinlari 180 dollardan boshlanadi, yarim final chiptalari 920 dollardan, final esa 4185 dollardan 8680 dollargacha. Germaniya futbol ittifoqi e'lon qilgan narxlar ro'yxati muxlislar orasida keskin reaksiyaga sabab bo'ldi.

Mojaro siyosiy darajaga ham chiqdi. Buyuk Britaniya bosh vaziri Kir Starmer ijtimoiy tarmoqlarda avvallari terma jamoa o'yinlariga borish uchun pul jamg'arganini eslab, endi FIFA turnir haqiqiy muxlislardan uzilib qolmasligi uchun ko'proq choralar ko'rishi kerakligini ta'kidladi.

Siyosatchining futbol bahsiga aralashgani mojarodagi bosim qanchalik kuchli ekanini ko'rsatadi. FSE yana bir muhim muammoni ko'tardi: nogironligi bo'lgan muxlislar va ularning hamrohlariga mo'ljallangan aniq narx siyosati e'lon qilinmagan.

Bu toifa e'tibordan chetda qolganmi yoki ataylab nazarda tutilmaganmi, degan savollar paydo bo'lmoqda. Ayni paytda “soya bozori” ham shakllanib ulgurgan.

Rossiyada chiptalarning qora bozori paydo bo'lgani haqida xabarlar tarqaldi: firibgarlar 150–500 ming rubl evaziga “chipta” sotmoqda, biroq AQSh vizasini tezlashtirish uchun zarur bo'lgan FIFA PASS taqdim etilmayapti. Sport Baza ma'lumotlariga ko'ra, odamlar amalda “havoni” sotib olyapti.

Rasmiy sotuv FIFA saytida elektron navbat orqali bo'ladi va xarid darhol kafolatlanmaydi, to'g'ridan-to'g'ri kirish imkoniyati cheklangan bozorlar fonida esa chayqovchilar bundan foyda ko'rmoqda. FIFA turnirdan tushadigan daromad futbolni rivojlantirishga qayta yo'naltirilishini aytadi.

Chiptalar uchun 20 milliondan ortiq ariza kelib tushgani talab nihoyatda yuqori ekanini ko'rsatadi. Ammo yetti yil avval bir shartlar va'da qilinib, bugun butunlay boshqa narx va qoidalar taklif etilayotgani fonida tabiiy savol tug'iladi: bu Jahon chempionati kim uchun?

Korporatsiyalar va VIP-lojalar uchunmi yoki FIFA ko'p gapiradigan o'sha oddiy muxlislar uchunmi? JCh-2026 2026 yil 11 iyundan 19 iyulgacha AQSh, Kanada va Meksikada bo'lib o'tadi.

Ilk bor 48 ta terma jamoa ishtirok etadi, 104 ta o'yin o'ynaladi, turnir uch mamlakat mezbonligida tashkil etiladi. Ko'lam ulkan.

Biroq muxlislar ta'kidlayotganidek, FIFAning real hayotdan uzilish ko'lami ham shundan kam emas. 60 dollarlik chiptalar ko'pchilik uchun “kechikkan tasalli”ga o'xshaydi.

Ularni kimga berish masalasini milliy federatsiyalar hal qiladi, taqsimot mezonlari esa ochiqlanmagan. Eng sodiq muxlislar deganda kim nazarda tutiladi: yillar davomida stadionga qatnaganlarimi, ko'proq klub mahsulotlarini sotib olganlarmi yoki hammasi lotereyaga bog'liqmi?

Chiptalar savdosining birinchi bosqichi 13 yanvarda start oladi. Arzon toifa tezda tugashi aniq, qolgan muxlislar esa 4–5–8 ming dollarlik narxlarga qarab, kredit olish yoki o'yinlarni uyda televizor orqali tomosha qilish haqida o'ylashiga to'g'ri keladi.

FSE qayd etganidek, FIFA salbiy reaksiya ko'lamini tan oldi. Ammo eng muhim savol hanuz o'sha: tashkilot muammoning mohiyatini tushundimi yoki shunchaki muxlislar qichqirig'ini “eshitgandek” ko'rinmoqdami?

“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!