AQSHning nufuzli Stenford universiteti tadqiqotchilari inson ongida o‘tayotgan so‘zlarni “o‘qib”, ularni nutqqa aylantira oladigan miya implantini ishlab chiqishdi. Bu yangilik, ayniqsa, so‘zlash qobiliyatidan mahrum bo‘lgan va falaj holatga tushgan bemorlar uchun umid eshigini ochishi mumkin, deb yozadi Financial Times.
Mazkur innovatsion qurilma inson miyasining nutq uchun mas’ul qismiga joylashtiriladi. Tajribada ishtirok etganlar so‘zlarni ovoz chiqarmay, faqat xayolan talaffuz qilishadi. Shu paytda implant neyron signallarini qabul qilib, sun’iy intellekt orqali tahlil qiladi va ularni aniq so‘z hamda jumlalarga aylantiradi.
Olimlar bu tizimni amaliyotda ham sinovdan o‘tkazishdi. Yon amiotrofik skleroz tashxisi qo‘yilgan uch kishi va insult oqibatida nutq qobiliyati yo‘qolgan yana bir bemor ishtirok etgan tajribalarda implant 74 foiz darajada to‘g‘ri deshifr qilishga erishdi.
Mutaxassislar ta’kidlashicha, bu interfeysning asosiy afzalligi shundaki, undan hatto ovoz chiqarishga layoqati qolmagan bemorlar ham foydalana oladi. Shu bilan birga, sistema “ichki nutq”ni ham o‘qish qobiliyatiga ega. Masalan, inson miyasida sanab o‘tayotgan raqamlar yoki yurakdan o‘tgan iboralarni ham tuzatib deshifrlaydi.
Qurilmaning maxfiyligi masalasiga ham alohida e’tibor qaratilgan. Tadqiqotchilarga ko‘ra, maxsus muhofaza choralari ishlab chiqilgan: bemor ichki parolni xayolan kiritish orqali dasturni ishga tushirishi yoki o‘chirishi mumkin.
Hatto “chity chity bang bang” iborasi bilan olib borilgan sinovlarda ham tizim 98 foiz holatda to‘g‘ri natija qayd etgani ta’kidlandi. Bu esa texnologiyaning ishonchli va kelajakda keng qo‘llanishi mumkinligini ko‘rsatmoqda.
Xulosa qilib aytganda, Stenford olimlari yaratgan mazkur miya implanti tibbiyot va texnologiya olamida yangi bosqichni boshlashi mumkin. U nafaqat bemorlarga muloqot imkoniyatini qaytara oladi, balki inson tafakkurini o‘rganishda ham katta revolyutsiya qilishga qodir.
