D vitamini yetishmovchiligi salomatlikka xavf soladi: alomatlar va mutaxassis maslahati

Har birimiz hayotimizda charchoq, suyaklar va bo‘g‘imlarda og‘riq, yomon uyqu yoki kutilmagan holsizlikni boshimizdan o‘tkazganmiz. Ko‘pincha bunday holatlarni oddiy stress, ruhiy zo‘riqish yoki yosh bilan bog‘laymiz. Ammo, tanamizda muhim rol o‘ynaydigan D vitamini yetishmovchiligi ayni shu belgilar orqali ogohlantiradi. Aslida e’tiborsiz qoldirilgan bu kichik belgilar keyinchalik jiddiy kasalliklarga sabab bo‘lishi mumkin.

D vitamini organizmimizdagi deyarli barcha tuzilmalar va jarayonlar uchun zarur hisoblanadi. U immunitetni mustahkamlash, suyak to‘qimalarini rivojlantirish, ruhiy holatni barqarorlash va hatto yurak-qon tomir tizimi faoliyatida ham asosiy ahamiyatga ega. D vitaminsiz hayot sifati ham, uzoqligi ham pasayadi.

Eng keng tarqalgan va ko‘pchilik bilmaydigan alomatlar

1. Doimiy charchoq va quvvatning yetishmasligi. Ko‘p odamlar 8-9 soat uxlagan bo‘lsa ham, ertalab kuchsizlikni his qiladi. D vitamini hujayralarda energiya ishlab chiqarish uchun zarur fermentlarni faollashtiradi. U yetishmasa, tana doimo “akkumulator”ni to‘ldirolmaydidek tuyuladi.

2. Mushaklardagi noqulaylik va tortishish. Oyoq-barmoqlar titrashi, mushaklarda nochorlik, hatto kunduz kuni mushakda og‘riqlar va tortishishlar paydo bo‘lishi ham D vitamini bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Ayniqsa keksa yoshdagilarda, zinapoyadan chiqish yoki past stuldan turish qiyinlashadi.

3. Suyaklar va bo‘g‘imlarda tushunarsiz og‘riq. Qonda kalsiy yetmasligi sabab suyaklar va bo‘g‘imlar mo‘rtlashadi, hatto yengil zarbalar ham og‘riq keltiradi. Bu holatlar rentgenda ko‘rinmaydi, lekin kundalik hayotda o‘zini yaqqol sezdiradi.

4. Immunitetning susayishi. D vitamini antibakterial va antivirus himoyasini ta’minlaydigan maxsus peptidlarni ishlab chiqarishni rag‘batlantiradi. Shuning uchun tez-tez shamollash, yilda 3-4 martadan ko‘p kasal bo‘lish yoki virusli infeksiyalarni og‘ir o‘tkazish D vitamini tanqisligidan dalolat bo‘lishi mumkin.

5. Ruhiy holat va kayfiyatning o‘zgarishi. Jahldorlik, beqaror kayfiyat, chuqur xavotir, hatto depressiyaga moyillik — bularning hammasi “baxt gormoni” deb atalgan serotonin sintezi bilan bog‘liq. D vitaminisiz serotonin darajasi pasayadi, inson hayotdan zavq ololmaydi.

6. Bosh terisining doimiy terlashi. Meteorologik sharoitga bog‘liq bo‘lmagan holda, bosh terisi qattiq terlasa, hatto jismoniy faoliyatsiz ham, D vitaminini tekshirish zarur.

7. Soch to‘kilishi va yaralarning sekin bitishi. Bu modda to‘qimalarni qayta tiklashda, yangi hujayralar hosil bo‘lishida faol ishtirok etadi. D vitamini yetishmasligida kichik jarohatlar haftalab bitmaydi, sochlar esa shifoxona vositalaridan qat’iy nazar, to‘kilaverishi mumkin.

8. Xotira va diqqat bilan bog‘liq muammolar. Faqat keksa yoshdagilar emas, balki ish faoliyatini quyoshsiz xonalarda o‘tkazadigan odamlarda ham e’tiborni to‘plash, vazifalarni eslab qolish yomonlashishi mumkin.

9. Suyak mo‘rtligi, sinish va osteoporoz xavfi. D vitaminsiz kalsiy so‘rilmaydi, suyaklar yupqalasha boshlaydi, yosh o‘tishi bilan sinishlar tez-tez kuzatiladi. Bolalarda esa raxit, kattalarda osteomalyatsiya, keyinchalik osteoporoz rivojlanadi.

Nima qilish kerak? Qanday choralar ko‘rish maqsadga muvofiq?

Qon tahlili topshiring. D vitaminining aniq miqdorini bilish uchun 25(OH)D tahlilidan o‘ting. 30–50 ng/ml me’yor, 20 dan past ko‘rsatkich esa jiddiy taqchillik.

Quyosh nurlaridan foydalaning. Ochiq yuz va qo‘llaringizni kuniga kamida 10–30 daqiqa quyoshga tutish, shu bilan birga SPF kremsiz qisqa vaqtda “dastlabki doza”ni qabul qilish kerak.

Ratsionni boyiting. Losos, tunes, sardina kabi yog‘li baliqlar, tuxum sarig‘i, mol jigari, hamda maxsus vitaminlashtirilgan sut yoki boshqa mahsulotlar tanovul qiling.

Shifokor tavsiyasisiz vitamin qabul qilmang. Chunki ortiqcha doza D vitamini organizmga zarar keltirishi mumkin — toksikoz, qon bosimi, yurak ritmida buzilish yuzaga keladi.

Tanangiz signallariga befarq bo‘lmang!

E’tibor bering: agar yuqorida keltirilgan belgilardan kamida 3–4 tasini kuzatsangiz, bu darhol panika uchun sabab emas, ammo tanaingiz sizga xabar bermoqda. Har bir kichik alomatning ortida katta salomatlik xavfi yotishi mumkin. Shuning uchun zamonaviy inson uchun eng aqlli yo‘l — profilaktika va muntazam tibbiy ko‘rik.

Zamin.uz tahririyati sifatida o‘quvchilarga hayot sifatini oshirish, faol va sog‘lom bo‘lish uchun tanadagi har bir o‘zgarishga e’tibor qaratishni tavsiya qilamiz. D vitamini kamchiligi — bu faqat yoz yoki qish bilan bog‘liq muammo emas, yil davomida organizmda paydo bo‘lishi mumkin bo‘lgan salomatlik muammosidir.

Hayotni zavq bilan yashashni xohlasangiz, tana signallariga quloq tuting, o‘z salomatligingizni e’tiborsiz qoldirmang! “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!