Oshqozon yarasi haqida hamma bilishi kerak bo‘lgan 5 ta fakt

^{Foto: Pinterest}
Oshqozon-ichak traktining patologiyalari bugungi kunda dunyodagi eng keng tarqalgan kasalliklardan biridir. Oshqozon yarasi qayerdan paydo bo‘ladi, uning oldini olish va samarali davolash mumkinmi? Bu kabi savollarga «Lisa.ru» nashri javob berdi.

Stress, noto‘g‘ri ovqatlanish, zararli odatlarning oldini olmaslik — bularning barchasi oshqozon yarasi kabi jiddiy kasallikni qo‘zg‘atishi mumkin.

Bu kasallik nima va u qanday paydo bo‘ladi?
Oshqozon yarasi — oshqozon yoki uning orqasida joylashgan o‘n ikki barmoqli ichak shilliq qavatining yallig‘lanishi. Yallig‘langan qobiq sifatsiz oziq-ovqat va potensial zararli moddalarga qarshi himoyasi zaiflashadi. Xlorid kislotasi va fermentlar organlarning devorlarini buzadi, oshqozon yarasi paydo bo‘ladi. Kasallikni o‘z vaqtida aniqlash va davolanishni boshlash juda muhim, aks holda og‘ir asoratlar hatto o‘limga ham olib kelishi mumkin.

Statistikaga ko‘ra, yer yuzidagi barcha odamlarning kamida 10 foiz oshqozon yarasi kasalligiga duch keladi. Kasallikning asosiy sababi — organizmda oshqozon shilliq qavatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadigan xelikobakter pilori bakteriyasining mavjudligidir. Ammo shuni ta’kidlash kerakki, bakteriya taxminan 80 foiz odamlarda mavjud va har kim ham oshqozon yarasidan aziyat chekmaydi. Gap shundaki, patologiyaning rivojlanishi uchun qo‘shimcha qo‘zg‘atuvchi omillar kerak.

Misol uchun, bu noto‘g‘ri ovqatlanishdan bo‘lishi mumkin. Achchiq, qizarib pishgan, yog‘li ovqatlar xlorid kislota ishlab chiqarishni ko‘paytiradi va shu bilan kasallikni qo‘zg‘atishi mumkin.

Stressli vaziyatlar va haddan tashqari hissiy kuchlanish kasallikning rivojlanishiga olib keladi. Ma’lumki, stress paytida ovqat hazm qilish tizimini qon bilan ta’minlashning faolligi pasayadi va oshqozon-ichak traktida yuzaga keladigan barcha jarayonlar sekinlashadi. Bularning barchasi oshqozonning turli kasalliklari, shu jumladan, oshqozon yarasiga olib keladi.

Kuchli travmatik omillar ham yarani qo‘zg‘atishi mumkin, masalan, og‘ir kuyishlar, jarohatlar, murakkab va keng qamrovli jarrohlik aralashuvlar. Oshqozon yarasi qonni suyultiruvchi dorilar yoki yallig‘lanishga qarshi dorilarni uzoq muddat qo‘llash bilan ham paydo bo‘lishi mumkin.

Bundan tashqari, zararli odatlar — chekish va spirtli ichimliklarni iste’mol qilish oshqozon shilliq qavatining himoya xususiyatlarini pasaytiradi va bakteriyalar uchun qulay sharoitlar yaratadi.

Kasallikni qanday aniqlash mumkin?
Yaraning kuchayishi bilan qorin bo‘shlig‘ida kuchli og‘riqlar kuzatiladi, bu och qoringa yoki ovqatdan keyin darhol o‘zini namoyon qiladi. Og‘riq bir necha daqiqadan bir necha soatgacha davom etishi mumkin. Ishtahani yo‘qolishi, jig‘ildon qaynashi, ko‘ngil aynishi, oshqozonda og‘irlik hissi — bularning barchasi patologik jarayonni ham ko‘rsatishi mumkin.

Agar uzoq vaqt davomida tibbiy yordamga murojaat qilinmasa, oshqozon sezgirlikni yo‘qota boshlaydi va alomatlar susayadi. Bunday holda, yallig‘lanish o‘z-o‘zidan o‘tib ketmaydi va hayot uchun xavfli asoratlar paydo bo‘lishi mumkin.

Shuning uchun kasallikni o‘tkazib yubormaslik uchun xarakterli belgilarning birinchi paydo bo‘lishida darhol shifokorga murojaat qilish kerak.

Tashxis qanday qo‘yiladi?
Oshqozon yarasining belgilari oshqozon-ichak traktining ko‘plab boshqa kasalliklariga o‘xshaydi. To‘g‘ri tashxis qo‘yish uchun bemor odatda qo‘shimcha tekshiruvlarga yuboriladi

Oshqozon yarasi qanday davolanadi?
Agar kasallikka erta tashxis qo‘yilgan bo‘lsa, davolanish tibbiy bo‘lishi mumkin. Bemorga me’da shirasining kislotaliligini kamaytirishga va xelikabakter pilori infeksiyasini bartaraf etishga yordam beradigan maxsus preparatlar buyuriladi. Shifokor, me’da shirasining ishlab chiqarilishiga va oshqozon devorlarining tirnash xususiyati beruvchi mahsulotlardan voz kechishni tavsiya qiladi. Qovurilgan, yog‘li, baharatlı ovqatlar qaynatilgan yoki bug‘langan ovqatlar bilan almashtiriladi. Bundan tashqari, spirtli ichimliklar, qahva va achchiq choy ichishni to‘xtatish va chekishni to‘xtatish kerak.

Afsuski, bemor shifokorga juda kech, asoratlar paydo bo‘lganida boradi. Ulardan eng xavflisi qon ketish va oshqozon devorining yorilishi. Bunday holatda, agar favqulodda operatsiya qilinmasa, o‘lim ehtimoli 99 foizni tashkil qiladi.

Operatsiya umumiy behushlik ostida, ikkita usuldan birida amalga oshiriladi: laparoskopik yoki laparotomiya. Laparoskopik aralashuv kindikdagi ponksiyon orqali amalga oshiriladi, laparotomiya esa qorin bo‘shlig‘ini an’anaviy katta kesma bilan ochishni o‘z ichiga oladi. Texnikani tanlash shifokor tomonidan bemorning ahvoli va kasallikning rivojlanish xususiyatlariga qarab belgilanadi. Oshqozon yarasi tikiladi yoki olib tashlanadi, toraygan ovqat hazm qilish trubkasi kengayadi, qon ketishi to‘xtaydi. Operatsiyadan so‘ng bemor uzoq reabilitatsiya va umrbod parhez buyuriladi.

Qanday qilib kasallikning oldini olish mumkin?
Avvalo kasallikni qo‘zg‘atadigan xavf omillarini bartaraf etish kerak.

Sog‘lom ovqatlanish qoidalariga rioya qilish lozim: ozroq ovqatlaning, lekin yog‘li va achchiq ovqatlarni ratsiondan chiqarib tashlang. Sog‘lom turmush tarzini olib boring — chekishni to‘xtating, spirtli ichimliklarni iste’mol qilishni cheklang, ko‘proq mashq qiling, yetarlicha uxlang va kamroq asabiylashmang. Eng muhimi — oshqozon haqida shikoyatlar bo‘lsa, shifokor bilan bog‘lanishdan tortinmang. Vaqtida tashxis qo‘yish va o‘z vaqtida davolash jiddiy asoratlarni oldini olishga va salomatlikni saqlashga yordam beradi. “Zamin” yangiliklarini “Youtube”da kuzatib boring