Танангизни ёзда чарчоқдан сақлайдиган энг муҳим овқатлар ва ичимликлар

Ёз келиши билан кўпчилигимиз куннинг илк қисмида энергияга тўлиб турсак-да, тушликка яқин “сиқилган лимон”дек ҳолатга тушиб қоламиз. Кўча ҳарорати рекордлар ўрнатяпти, танада эса — чарчоқ ва уйқусизлик. Қандай қилиб айримлар +35 даражада ҳам шод, фаол юришади, бошқалар эса куннинг иккинчи ярмида “ўчиб” қолади? Бутун сири — овқат ва ичимликларда. Келинг, ёзда организимни соғлом ва тетик сақлаш учун энг зарур қоидаларга диққат қиламиз.

Сув мувозанати: Танангизга шунча сув керак эмас, тўғри минераллар ҳам зарур

Ҳар доим “кунига 8 стакан сув” деган кўр-кўрона қоидалар ёзда умуман иш бермайди. Чунки иссиқда тана терлаш орқали нафақат сув, балки электролитлар — натрий, калий, магний каби ҳаётий минералларни ҳам йўқотади. Сувнинг ўзи етарли эмас: агар кўпроқ сув ичиб, лекин туз қўшилмаса, ҳужайралар барибир “қурийди”. Ҳолсизлик, бош айланиши, хотира сусайиши ва ҳатто кўнгил айниши ҳам шу сабабдан келиб чиқади.

Муваффақият формуласи: ҳар бир литр сувга бир чимдим туз мос келсин. Уни сувга солиш шарт эмас — қовун, тарвуз, тузланган бодринг ёки тузли смузи ҳам ёрдам беради. Денгиз ёки Ҳимолай тузи танлаш эса магний, калий ва кальций етишмаслигини бартараф этади. Бу элементлар танада сувнинг яхши сақланишига ёрдам беради.

Ичимлик ҳарорати: Совуқ ёки иссиқ?

Иссиқда совуқ ичимлик ёрдам беради деган фикр хато. Муздек сув тана учун стресс ва ортиқча энергия сарфи бўлади. Касалликлар хавфи ҳам ортиши мумкин. Энг мақбул вариант — хона ҳароратидаги ёки бир оз салқин ичимликлар. Тезқақ сув ичганда танадаги иссиқлик қаттиқ чиқиб, кўпроқ терлаш рўй беради, лекин унча узоққа бормайди. Куннинг иссиқ палласида қайноқ чой ичиш эса аксинча, организмда табиий совиш механизмларини қўзғатади.

Овқатлардаги туз ва минераллар: Нега ёзда тузни кўпайтириш керак?

Диетологлар йил давомида тузни чеклаш керак, деб ўргатишади, лекин ёзда тананинг натрийга бўлган эҳтиёжи камида икки баравар ошади. Туз етишмаслиги сурункали чарчоқ, заифлик, ҳатто бош айланишига сабаб бўлиши мумкин. Сифатли денгиз тузи магний, кальций ва калий каби бошқа муҳим минералларни ҳам тақдим этади.

Тўғри танланган туз тананинг сувни ушлаб туриш қобилиятини тиклайди ва ҳаётий муҳим бўлган электролит балансига эришилади. Қолаверса, тузли сабзавотлар, кўкатлар, ёғли ёки протеинли маҳсулотлар билан бирга тановул қилиш сизни чарчоқдан сақлайди.

Ёғлар — энергия манбаи ва витамин “ташувчи”си

Кўпчилик иссиқда ёғдан қочади. Аслида, зайтун ёғи, авокадо, ёнғоқлар, уруғлар каби тўйинмаган ёғлар ёз фаслида организмга энг яхши керак бўлади. Ёғлар нафақат энергия манбаи, балки ёғда эрувчи витаминлар — A, D, E, K — ни ўзлаштиришни осонлаштиради. Шу боис, нонуштага авокадо-тост ёки тамаддига ёнғоқ истеъмол қилиш кун давомида тетикликни кафолатлайди.

Салқин овқат парадокси: Муздек таом ёрдам бермайдими?

Ҳа, ёзда совуқ овқат шифо деб ўйлаймиз. Лекин муздек шўрва ёки салат ошқозондаги томирларни торттиради, организм стрессга тушади. Натижада қондаги қанд ва ҳарорат мувозанати бузилиши мумкин. Салқин таомлар хона ҳароратида бўлиши идеал. Сабзавотли пюре-шўрва, хона ҳароратидаги салатлар, музлатгичдан ярим соат олдин чиқарилган мевалар — ёз учун энг яхши вариант.

Ичимликлар: Тананинг ҳақиқий ёрдами

Сувга лимон, лайм, петрушка, тарвуз шарбати қўшиш — ҳам таъм, ҳам организмда кислота-ишқор балансига ёрдам беради. Кефир, йогурт, айрон каби сут маҳсулотлари эса ёзда иммунитет учун зарур пробиотиклар ва оқсилни таъминлайди.

Тўғри овқатланиш жадвали: Иссиқда қаерда, қачон, қанча емоқ керак?

Ёзда тўлиқ нонушта — соат 9 гача, тушлик — салат, ёруғ шўрва, сабзавот, кечки овқат эса — иссиқ пасайганидан кейин. Овқатлар орасида енгил тамадди: мевалар, кўкатлар, йогурт ва қатиқ. Бундай рацион оғирлик ва уйқусизлик келтирмайди.

Қўшимча “ёрдамчилар”: Организмнинг энг яхши дўстлари

— Бодринг ва тарвуз сув баланси ва калий манбаи.
— Помидор ликопин билан танада ультрабинафшага қарши ҳимоя.
— Кўкатлар (райҳон, петрушка, укроп) витамин ва минераллар билан таъминлайди.
— Сут маҳсулотлари иммунитетни мустаҳкамлайди.

Хулоса: Ёзни фойдага айлантиринг — овқатланишга эътибор қилайлик

Иссиқ — организм учун жиддий синов. Аммо тўғри овқатланиш, сув баланси, сифатли минераллар ва тўғри ёғлар билан танангизни ҳимоя қила оласиз. Мазза қилиб овқатланиш — бу нафақат тановул, балки ёзда саломатлик ва тетикликни сақлаш стратегиясидир. Бир чимдим денгиз тузи, бир қумғон тоза сув, хона ҳароратидаги таом ва мева — ёз учун энг яхши формула! Тана сизни миннатдор қилади, сиз эса барча ёз давомида фаол ва ғайратли бўласиз. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!