Сўнгги йилларда сунъий интеллект технологияларининг тез суръатларда ривожланиши интернет экотизимининг асосий тамойилларини ўзгартира бошлади. Айниқса, Google каби йирик қидирув тизимларининг АИ асосидаги функцияларни жорий этиши, глобал миқёсда миллионлаб веб-сайтларнинг келажагига жиддий таҳдид солмоқда.
Google яқинда ўз қидирув тизимига “AI Overviews” деб номланган функцияни қўшди. Бу имконият фойдаланувчига анъанавий кўринишдаги кўк ҳаволалар ўрнига АИ томонидан яратилган қисқача жавобни таклиф қилади. Баъзан бу жавоблар аниқ ва фойдали бўлса-да, айрим ҳолатларда нотўғри ёки зарарли маълумотларни ҳам ўз ичига олган — масалан, фойдаланувчиларга тош ёки элим ейишни маслаҳат берган ҳолатлар қайд этилган.
АҚШда жойлашган Пеw Ресеарч Cентер томонидан олиб борилган сўнгги тадқиқотга кўра, фойдаланувчилар бу АИ жавобларини кўрганларида бошқа сайт ҳаволаларини босиш эҳтимоли икки баравар камайган. Яна ҳам хавотирли жиҳат шундаки, қидирув натижаларининг 26 фоизида фойдаланувчилар бутунлай браузердан чиқиб кетган.
Веб-сайтлар, айниқса янгиликлар, маълумот ва блог форматидаги платформалар асосан реклама орқали даромад олади. Бунинг учун эса уларга кўплаб ташриф буюрувчилар зарур. “Google қидируви кўплаб сайтлар учун ҳаёт манбаи бўлиб келган”, дейди Лилй Рай, АҚШдаги Амсиве компаниясининг қидирув тизимлари бўйича стратегия бўлими раҳбари. “AI Overviews эса ташрифлар сонини 20%, 30%, баъзан ҳатто 40% гача камайтирмоқда.”
Бу эса кўплаб кичик ва ўрта контент яратувчиларни оғир танлов қаршисида қолдиради: сифатли материал тайёрлашга давом этиш ёки бутунлай ёпилиш.
Google эса бу ҳолатни бошқача талқин қилмоқда. Компаниянинг айтишича, у ҳар куни миллиардлаб ҳаволаларга фойдаланувчиларни йўналтиришда давом этмоқда ва трафикда “сезиларли пасайиш” аниқланмаган. Уларнинг фикрича, Пеw тадқиқоти чекланган фойдаланувчи базаси ва вакиллик қилмайдиган саволлар тўпламига асосланган.
Бироқ, мустақил таҳлилчилар, шу жумладан Рай ва бошқа СEО мутахассислари, амалиётда вазият анча мураккаб эканини таъкидламоқда. Уларнинг реал веб-сайтлар статистикаси АИ жавоблари туфайли сезиларли трафик йўқотилаётганини кўрсатмоқда.
Сунъий интеллектнинг нотўғри жавоблар бериш эҳтимоли ҳам фойдаланувчи учун хавф туғдиради. “АИ фойдаланувчидан мустақил фикр юритиш имкониятини тортиб олаяпти”, дейди Рай. Анъанавий қидирувда фойдаланувчи турли манбаларни солиштириб, қарор қабул қиларди. АИ эса бу жараённи бир неча сатрда якунлайди.
Google фойдаланувчиларнинг ўзлари АИ хизматларига қизиқиш билдирмоқда деб ҳисоблайди. Уларнинг фикрича, бу фойдаланувчилар учун кўпроқ саволлар бериш ва янги сайтларни топиш имконини беради.
Аммо бу жараёнда ким ютади? Ва ким ютқазади?
Агар фойдаланувчилар энди ҳаволаларни босмайдиган бўлса, энг катта йўқотиш ахборот яратишда меҳнат қилаётган муаллиф ва таҳририятларга тўғри келади. Энг ачинарлиси эса — фойдаланувчининг танлаш эркинлиги, манбаларни баҳолаш қобилияти ва турли нуқтаи назарлар орасида фарқлаш имконияти чекланиши мумкин.
«Замин»ни Telegram’да ўқинг!
