O‘tgan oy Avstraliyaning tubjoy millatiga mansub deputat etib saylangan Lidiya Torp qasamyod qilganida, u norozilik sifatida boshi uzra mushtini ko‘tardi va qirolicha Yelizaveta II ni «mustamlakachi malika» deb atadi.
«Bu qotil oldida tiz cho‘kishdek edi», dedi Yashillar senatori shu hafta Reyter agentligiga. Xalqimizga juda ko‘p zarar yetkazgan mustamlakachi davlatga sodiq bo‘lishga qasamyod qilishimga to‘g‘ri keldi”, - deydi u.
Qirolicha Yelizavetaning o‘limi Kanadadan Avstraliyagacha bo‘lgan tub aholi va Karib dengizidagi sobiq mustamlakalarga o‘zlarining og‘riqlari va marginallashuvi haqida gapirishga undadi. Ba’zi mamlakatlarda monarxiyani davlat boshlig‘i sifatida olib tashlashga chaqirishdi.
Qirol Charlzning taxtga o‘tirilishi tarixda bo‘lgan vahshiyliklarni anglash, mahalliy madaniyatlarni anglash kuchayib borayotgan anti-mustamlakachilik davrida sodir bo‘ldi.
«Dunyo bo‘ylab adolatsizlik, o‘z millati nomidan tubjoy xalqlarni ekspluatatsiya qilish uchun nimalar qilinayotgani haqida jamoatchilikning xabardorligi ortib bormoqda», - deydi Kanadaning Ottava universiteti professori Ueldon Koburn.
Avstraliya mahalliy aholiga parlamentda mahalliy aholi masalalari bo‘yicha rasmiy ovoz berish yo‘lida bormoqda, ammo Torp hukumatning qirolicha uchun motam kuni o‘tkazish to‘g‘risidagi qaroriga mahalliy avstraliyaliklarga bo‘lgan zulmni qarshi qo‘ydi.
Barbadosning 2021 yil noyabrida qirolichani davlat rahbari lavozimidan chetlashtirish haqidagi qarori respublikachilarni qo‘llab-quvvatlash sifatida ko‘rildi va Yamayka va Bagama orollari kabi Karib dengizidagi boshqa davlatlarda aks-sado berdi.
Avstraliya, Yangi Zelandiya va Kanadada o‘tkazilgan so‘rovlar qirolichaning o‘limidan so‘ng monarxiya bilan aloqalarni to‘xtatish kerak degan fikr kuchayib borayotganini ko‘rsatmoqda, ammo Kanada kabi mamlakatlarda bu harakat yaqin orada bo‘lishi mumkin emas.
Yangi Zelandiyada mahalliy maorilar mamlakatdagi 5 million aholining taxminan 17 foizini tashkil qiladi.
Maori partiyasi hamraisi Debbi Ngareva-Paker: «Hech kim, xoh u qirol yoki qirolicha, xoh malika yoki shahzoda bo‘lsin, mustamlakachilikning biz kabi mahalliy xalqlarga yetkazgan zararini seza olmaydi», degan.
Yangi Zelandiya Bosh vaziri Jasinda Ardern Yangi Zelandiya oxir-oqibat respublika bo‘lishini kutayotgani, ammo yaqin orada bo‘lmasligini aytgan.
Avstraliya bosh vaziri, ochiq-oydin respublika tarafdori bo‘lgan, so‘l markazchi leyborist Entoni Albaneze ham aynan shunday qilishni buyurgan. Ammo har qanday o‘zgarishlar referendumni talab qiladi va hukumat ikkinchi muddatda g‘alaba qozonsagina kutiladi.
Kanadada, so‘rovlarga ko‘ra, aholining yarmiga yaqini mamlakat qirolicha Yelizaveta o‘limidan so‘ng monarxiya bilan aloqalarini to‘xtatishi kerak, deb hisoblaydi. Mahalliy xalqlar Kanadaning taxminan 38 millionlik aholisining 5% dan kamrog‘ini tashkil qiladi va boshqa kanadaliklarga qaraganda qashshoqlik, ishsizlik va o‘rtacha umr ko‘rishning yuqori darajasidan aziyat chekadi.
Ammo ekspertlarning fikricha, Kanada konstitutsiyasidan ham monarxiyani olib tashlash qiyin bo‘ladi.
Ctrl
Enter
Xato topdIngizmi
Iborani ajratib Ctrl+Enter tugmasini bosingMavzuga oid yangiliklar
