AQSH rahbari Donald Tramp va Rossiya prezidenti Vladimir Putin Alyaskadagi Ankorij shahrida yuzma-yuz uchrashib, Ukrainada davom etayotgan urush mavzusini muhokama qildi. Shu jihat qiziqki, Ukraina vakillari yig‘ilishga taklif etilmagan, bu esa Yevropa davlatlari rahbarlari orasida qattiq xavotir uyg‘otib, ayrimlar bu holatni hatto “xiyonat” deb baholamoqda, deb xabar berdi haqqin.az.
Ma’lumotlarga ko‘ra, Putin suhbat davomida o‘z hamkasbiga Kiyev va Yevropa uchun mutlaqo maqbul bo‘lmaydigan shartlar asosida otishmalarni to‘xtatish bo‘yicha yo‘l xaritasini taqdim etishi mumkin. Rossiyalik siyosatchi, iqtisod fanlari doktori Vladislav Inozemsev aytishicha, Moskva Ukrainadagi to‘rtta viloyatni o‘z tarkibiga qo‘shib olganini dunyoga “aslida bu real holat” sifatida ko‘rsatishga urinadi. Bu esa keyinchalik bu hududlarni boshqa yirik kelishuvlarga almashtirish niyatini anglatishi mumkin.
Inozemsev fikricha, Tramp Rossiya bilan kelishuvga yetishishdan manfaatdor. Uning shaxsiy qarashlarida har qanday urushni to‘xtatish, hatto diktatorlar bilan ham kelishib olish orqali bo‘lsa ham, asosiy maqsad hisoblanadi. Tramp uchun tinchlik va savdo-sotiq, hatto bir-birini aldash, lekin urushsiz yashash – eng muhim omil. Shu sababdan, u Putin bilan kelishuvga borish uchun barcha yo‘llarni ishga solishi tabiiy.
Shu bilan birga, Putin ayrim talablarida qattiq pozitsiyani saqlab qolishi mumkin. Biroq u muayyan masalalarda egiluvchanlik ko‘rsatishi ham ehtimoldan xoli emas. Mutlaqo mumkinki, Alyaskada ikki tomon o‘zaro ma’lum kelishuvga yetishadi. Lekin bu kelishuv Ukraina va Yevropa uchun og‘ir va qabul qilib bo‘lmaydigan shartlarni o‘z ichiga oladi.
Amerika prezidenti esa buni jamoatchilikka “muvaffaqiyat tarixi” sifatida ko‘rsatishdan manfaatdor. Chunki u Kongress bilan tariflar masalasida kelisha olmagan va siyosiy obro‘si pasaygan edi. Endi u Putin bilan kelishganini ko‘rsatib, o‘z nufuzini oshirishni maqsad qilgan.
Putin esa Trampni Arktika yoki boshqa mintaqalarda iqtisodiy bitimlarga qiziqtirishi mumkin. Uning tomonidan turli yirik sarmoyalar va saxovatli takliflar kelishi ehtimoli katta. Tramp buni qabul qilishi mumkin, chunki u Ukrainadagi urushni tugatishni chindan ham xohlaydi.
Biroq asosiy xavf shundaki, Alyaskada erishilgan kelishuv Ukraina uchun nomaqbul bo‘ladi. Tramp esa bunday shartlarni “juda yaxshi kelishuv” sifatida ko‘rsatishi ehtimoldan xoli emas. Ammo ukrainaliklar bunday shartlarni mutlaqo qabul qilmaydi.
Inozemsev ta’kidlashicha, muzokaralar ikki bosqichda kechishi mumkin: avval Tramp va Putin kelishuvga yetishadi, keyin esa Putin va Zelenskiy o‘rtasida uni amalga oshirishga urinishlar bo‘ladi. Ammo katta ehtimol bilan bu jarayon muvaffaqiyatsiz tugaydi. Agar Putin bilan kelishuv ish bermasa, Tramp “Men qo‘llarimni yuvdim, Ukraina masalasi mendan tashqari”, degan pozitsiyaga o‘tishi mumkin.
Shuningdek, Inozemsevning ta’kidlashicha, Ankorijda janjal chiqishi ehtimoli past. Aksincha, Tramp jurnalistlar oldida “urish tugashi, hududlarni almashish rejasi” haqida bayonot berishi mumkin. Zelenskiy bu variantni qabul qilsa ham, bosib olingan hududlar rasman Rossiya sifatida tan olinmaydi. Chunki bu xalqaro qonunlarni butunlay buzishga teng bo‘lardi.
Xulosa sifatida aytish mumkinki, Ukrainada urush davom etadi. Iqtisodiy jihatdan esa Amerika va Rossiya o‘rtasida to‘liq hamkorlik rivojlanishiga ishonch kam. Asosiy sanksiyalar, ayniqsa bank tizimiga oid cheklovlar saqlanib qolishi mumkin.
Shunday ekan, Alyaskada erishilgan kelishuv rasmiy ravishda “tinchlikka qadam” sifatida ko‘rsatilishi mumkin, ammo Ukraina va Yevropada u nomaqbul va og‘ir shartlar sifatida qabul qilinadi. Tramp uchun esa asosiy maqsad – o‘zini tinchlikka yo‘nalgan prezident sifatida namoyish qilishdir.
