Iqlim o‘zgarishi insoniyat oldida turgan eng jiddiy tahdidlardan biriga aylandi. Global isish, suv sathining ko‘tarilishi va cho‘llanish jarayonlari dunyo bo‘ylab millionlab odamlarning kelajagiga xavf solmoqda. Bir paytlar gullab-yashnagan ko‘plab shaharlar endi yo‘qolish ostonasida turibdi.
Afrikada qum ostiga ko‘milayotgan meros shaharlar
Mavritaniyada joylashgan va YUNESKO Butunjahon merosi ro‘yxatiga kirgan qadimiy Oualata shahri bugun qum bosib borayotgan hududlardan biriga aylandi. Ilgari islom ta’lim markazi sifatida tanilgan bu shaharda kuchli yomg‘irlar va shamollar infratuzilmani vayron qildi. Bugun aholining qariyb 60 foizi uylarini tashlab ketgan. Sahroyi Kabir esa yiliga taxminan 48 km ga kengayib, yaqin atrofdagi Chinguetti kabi boshqa tarixiy shaharlarni ham yo‘q qilish xavfini tug‘dirmoqda.
Osiyo va Amerikada suv ostida qolish xavfi kuchaymoqda
Mutaxassislar fikriga ko‘ra, XXI asrning oxiriga borib suv sathi 30 santimetrgacha ko‘tarilishi mumkin. Bu esa dunyodagi bir qator yirik shaharlarning taqdiriga jiddiy ta’sir ko‘rsatadi. Masalan, Jakarta, Nyu-York, Mayami, Iskandariya va Lagos kabi megapolislar suv ostida qolish xavfi bilan yuzma-yuz. Ayniqsa Lagos shahri uchun prognozlar xavotirli — olimlar 2080-yilga kelib uning 80 foiz qismi suv bilan qoplanishini taxmin qilmoqda.
Yevropada muzliklar erib, qishloqlar yo‘qolmoqda
Shveytsariyaning Blatten qishlog‘i 2025-yilda muzliklar erishi natijasida katta zarar ko‘rdi. Arktika mintaqasida esa permafrost — muzlab yotgan tuproqning erishi tufayli binolar shikastlanmoqda. Rossiyaning Noyabrsk va Nadim shaharlaridagi uy-joylar va infratuzilmalarning 70 foizga yaqini barqarorligini yo‘qotishi mumkinligi aytilmoqda.
Amerikada yong‘inlar shaharlarni yo‘q qilmoqda
AQSHning Kaliforniya, Texas va Oklaxoma shtatlarida yildan yilga kuchayib borayotgan yong‘inlar yuzlab aholi punktlarini vujudan yo‘q qilmoqda. Haroratning o‘sishi, qurg‘oqchilik va kuchli shamollar bu hududlardagi tabiiy ofatlarni yanada avj oldirmoqda.
BMTning so‘nggi hisobotida qayd etilishicha, agar bu tendensiyalar to‘xtamasa, 2030-yilga borib yiliga kamida 560 ta tabiiy ofat qayd etilishi mumkin. Bu nafaqat shaharlar, balki butun sivilizatsiyaning kelajagiga jiddiy xavf tug‘diradi.
Olimlar va ekologlar insoniyatni hozir harakat qilishga chaqirmoqda: chunki yutqazilgan vaqt tabiatga emas, aynan inson hayotiga qimmatga tushishi mumkin.
Iqlim o‘zgarishi insoniyat oldida turgan eng jiddiy tahdidlardan biriga aylandi. Global isish, suv sathining ko‘tarilishi va cho‘llanish jarayonlari dunyo bo‘ylab millionlab odamlarning kelajagiga xavf solmoqda. Bir paytlar gullab-yashnagan ko‘plab shaharlar endi yo‘qolish ostonasida turibdi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
