Chapaqaylar haqida koʻpchilikka ma'lum boʻlmagan 7 ta hayratlanarli fakt

^{Foto: AdMe}
Qadimda chap qoʻl bilan ovqatlanish, rasm chizish, imo-ishora qilish yoki hatto toʻp otish gʻalati va hatto dahshatli deb hisoblangan. Yaxshiyamki, vaqt oʻzgardi — dunyo asta-sekin har bir kishining xususiyatlari va ehtiyojlariga moslashmoqda.

Dunyodagi har 10 kishining bittasi chapaqay

2020 yil aprel oyida dunyo aholisining kamida 10,6 foizi chapaqay ekanligi, aniqrogʻi mintaqaga qarab 9,3 foizdan 18,1 foizgacha boʻlgan tadqiqot e'lon qilindi.

Qadimda bilim etishmasligi, e'tiqodlar ta'siri va ijtimoiy xurofot tufayli chapaqaylikni yovuzlik bilan bogʻlashgan.

Chapaqaylar raqobatbardoshroq boʻladi

^{Foto: AdMe}
Chapaqaylarning qiziq xususiyati shundaki, ularning chap qoʻli dominant boʻlib, ularga turli musobaqalarda ustunlik beradi. Buning sababi shundaki, oʻnaqaylar oʻng qoʻlini faol ishlatadigan va zarba boshqa tomondan kelishini kutmaydigan raqiblar bilan muomala qilishga odatlangan.

Kundalik hayotda chapaqaylar oʻng qoʻlda foydalanish uchun moʻljallangan asboblardan foydalanadilar. Ular oʻzlari uchun mutlaqo qulay boʻlmagan sharoitlarga moslashishlari kerak, buning natijasida ular diversifikatsiyalanadi.

Qaysi qoʻlni ishlatish ustunligi genlarga bogʻliq

^{Foto: AdMe}
Odamning qaysi qoʻlini boshqarishi genetika bilan belgilanadi. DNKning 40 dan ortiq jihatlari bu tanlovga ta'sir qiladi.

Agar ota-onalardan biri chapaqay boʻlsa, unda bu xususiyatli bolalar tugʻilishi ehtimoli ortadi. Biroq nafaqat genetika, balki homiladorlik davridagi muhit va ta'sirlar ham dominant qoʻlni tanlashga ta'sir qiladi.

Chapaqaylar orasida erkaklar ayollarga qaraganda koʻproq

^{Foto: AdMe}
Chapaqaylar dunyosida erkaklar ustunlik qiladi (12%). Chap qoʻlidan foydalanishni afzal koʻrgan ayollar ulushi 10% ni tashkil qiladi. 2% farq ahamiyatsiz koʻrinadi. Ammo agar odamning chapaqay tugʻilishi ehtimoli juda past ekanligini hisobga olsak, bu juda muhim ekanligi ayon boʻladi.

Kengurularning koʻpchiligi chapaqaydir

^{Foto: AdMe}
Current Biology jurnalida chop etilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, odamlardan farqli oʻlaroq, kengurularning chapaqay tugʻilishi ehtimoli koʻproq. Bu haqiqat yirik qizil kenguru, sharqiy kulrang kenguru, qizil-kulrang vallabi va daraxt kengurusi kabi turli zotlarni oʻrgangan bir guruh olimlar tomonidan isbotlangan.

Niderlandiya dunyodagi chapaqaylar eng koʻp boʻlgan mintaqa hisoblanadi

^{Foto: AdMe}
Ma'lumki, odamlarning atigi 10 foizi chapaqay tugʻiladi, ammo ular butun dunyo boʻylab notekis taqsimlangan. Statistik ma'lumotlarga koʻra, eng koʻp chapaqaylar Niderlandiya, ikkinchi oʻrinda AQSh turadi.

Chapaqaylar eng kam boʻlgan mintaqalar Yaponiya va Xitoydir, mos ravishda 4,7% va 3,5%.

Katta ehtimol bilan uy hayvonlari chapaqay boʻlishi mumkin

^{Foto: AdMe}
Faqat kengurulargina chapaqay emas. Bu genetik xususiyat uy hayvonlarida ham oʻzini namoyon qilishi mumkin. Tadqiqotda qatnashgan itlarning 63 foizi bitta panjadan foydalanishni afzal koʻradi, 37 foizi esa panjaning ma'lum bir tomonini tez-tez ishlatishga moyil emasligini koʻrsatdi. Itlarning 32 foizi oʻng panjasini, 31 foizi esa chap panjasini berdi.

Mushuklarga kelsak, 75% faqat oʻng yoki faqat chap panjasidan foydalanishni afzal koʻrgan va hayvonlarning 25 foizi qaysi oyoq-qoʻlni ishlatishga ahamiyat bermagan. Bundan tashqari, urgʻochi mushuklar oʻnaqay, erkak mushuklar esa chapaqay boʻlish ehtimoli koʻproq ekanligi aniqlandi.

Chapaqay Chap qoʻl Oʻng qoʻl Yangiliklar