Hokim Zoyir Mirzayev tomonidan keltirilgan, ayollarning tandirda non yopmasligi va saraton kasalliklari o‘rtasidagi bog‘liqlik haqidagi fikrlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri tasdiqlovchi yoki inkor etuvchi aniq ilmiy tadqiqotlar (ya’ni, tandir oldidagi issiqlikning qon aylanishini ikki barobar tezlatishi va buning saratoniga qarshi himoyalanishini isbotlovchi) mavjud emas.
Shu bilan birga, ilmiy hamjamiyatda quyidagi keng muhokama qilinadigan jihatlar bor:
1. Gipertermiya (Issiqlik bilan davolash) haqida
Hokim keltirgan fikrga qisman mos keladigan jihat: Zamonaviy tibbiyotda gipertermiya (yoki termal terapiya) onkologik davolashning yordamchi usuli sifatida qo‘llaniladi. Bunda shifokorlar o‘sma to‘qimalarini nazorat ostida (odatda 41°C dan 44°C gacha) qizdirib, saraton hujayralariga zarar yetkazish yoki ularni kimyoterapiya va nur terapiyasiga nisbatan sezgirroq qilish uchun foydalanadilar.
Tandirga mos kelmaydigan jihat: Bu davolash usuli yuqori texnologiyali tibbiy asboblar yordamida aniq bir joyga yo‘naltiriladi va butun tanani, ayniqsa, tandir oldida turish orqali tabiiy tarzda qizitishdan tubdan farq qiladi. Tandir oldidagi issiqlik qandaydir darajada qon aylanishini tezlatishi mumkin, ammo uning tibbiy giperterpiyadagidek aniq va doimiy onkologik himoyani ta’minlashi isbotlanmagan.
2. An’anaviy non va sog‘liq
Nonning o‘zidagi farq: Hokim qora bug‘doy qo‘shilgan nonning afzalliklarini ta’kidlagan. Umuman olganda, to‘liq donli yoki qora bug‘doyli mahsulotlar odatdagi oq undan tayyorlangan nonlarga (masalan, achchiq bulka) qaraganda ko‘proq kletchatka, vitamin va minerallarni o‘z ichiga oladi, bu esa oshqozon-ichak traktining sog‘lig‘i uchun foydali hisoblanadi.
Zararli omillar: Aksincha, ba’zi tadqiqotlar an’anaviy tandirlarda (ayniqsa, ko‘mir yoki yog‘och yoqilg‘i sifatida ishlatilganda) pishirilgan nonlarda polisiklik aromatli uglevodorodlar (PAU) kabi kanserogen birikmalarning miqdori gaz yoki elektr pechlarda pishirilgan nonlarga nisbatan yuqori bo‘lishi mumkinligini ko‘rsatgan. Bu esa tandirdan chiqadigan tutunning nafas olish va mahsulot sifatiga ta’siri nuqtai nazaridan, salomatlik uchun qo‘shimcha xavf tug‘dirishi mumkin.
3. Kam harakatlilik va saraton (Hokimning birinchi omili)
Ilmiy asos: Hokim tomonidan keltirilgan "kam harakatlilik birinchi o‘rinda turibdi" degan fikr zamonaviy tibbiyot tomonidan to‘liq tasdiqlangan. Jismoniy faollikning yetishmasligi ko‘plab surunkali kasalliklar, jumladan, sut bezi, yo‘g‘on ichak va endometriy saratoni xavfini oshiruvchi asosiy omillardan biri hisoblanadi. Tandirda non yopish (xamir qorish, yoyish va tandirga yopishtirish) harakatli faoliyat bo‘lib, bu jihatdan an’ananing yo‘qolishi haqiqatan ham kam harakatlilikni oshirishi mumkin.
Xulosa
Tandirda non yopish madaniy va jismoniy faoliyat bo‘lib, qora bug‘doyli nonning iste’moli to‘g‘ri ovqatlanishga kiradi. Ammo hokimning "tandir oldida isish qonni tozalab, rakdan himoya qiladi" degan fikri, hozirgi ilmiy manbalar tomonidan bevosita yoki rasman tasdiqlanmagan va tibbiy maslahat sifatida qabul qilinishi mumkin emas.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
Mehmon guruhidagi foydalanuvchilar ushbu nashrga izoh qoldira olmaydi.
