Energiya va chiqindi xizmatidagi qarz: yangi qonunlar amaliyotda nimani o‘zgartirmoqda?

O‘zbekiston Senatidagi Agrar, suv xo‘jaligi va ekologiya qo‘mitasi maishiy chiqindilarni yig‘ish va olib chiqish xizmatidagi to‘lov intizomi, qonun ijrosi va amaliyotdagi muammolar yuzasidan mutasaddi vazirliklarga aniq savollar yo‘lladi, deb yozadi qonunchilikka yaqin manbalar. Mutaxassislar so‘nggi yillarda aholidan chiqindi xizmati uchun majburiy to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik ko‘payib borayotgani, bu esa yangi mexanizmlar joriy etilishini talab qilayotganini ta’kidlashmoqda.

Ma’lumotlarga ko‘ra, joriy yil 7 martda qabul qilingan O‘RQ-1044-son qonunga ko‘ra, agar iste’molchi maishiy chiqindi xizmati uchun to‘lovni kechiktirsa, avval SMS orqali ogohlantiriladi va 5 kun ichida qarz to‘lanmasa, uning elektr energiyasi bo‘yicha to‘lovlarini qabul qilish vaqtinchalik to‘xtatiladi. Bu norma 2024 yildagi qonunchilik o‘zgarishlarida alohida qayd etilgan.

Amaliyotda esa turli noaniqlik va integratsiya muammolari yuzaga kelmoqda. Jumladan, “Hududiy elektr tarmoqlari” AJning “HET” ilovasida aholi tomonidan chiqindi xizmati bo‘yicha qarzdorlik ma’lumotlari aks etmayapti, “Toza makon” elektron billing tizimi bilan “Hududiy elektr tarmoqlari”ning bazalari to‘liq bog‘lanmagan. Ayrim iste’molchilarda esa chiqindi xizmati bo‘yicha shartnoma yo‘q yoki hisob raqamlari noto‘g‘ri kiritilgani aniqlandi. Bu holat qonun ijrosiga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda.

Senat qo‘mitasi Ekologiya va iqlim o‘zgarishi vazirligi hamda Energetika vazirligidan mavjud muammolar va ularni hal etish bo‘yicha aniq takliflar taqdim etishni so‘radi. 1 avgustdan boshlab barcha qarzdorlar har oyning 5-kunigacha SMS orqali ogohlantiriladi, 5 kun ichida qarz to‘lanmasa, elektr energiyasi bo‘yicha to‘lovlar qabul qilinmaydi.

Yakuniy xulosa: yangi mexanizm va qonunlar aholiga chidamli tartib, mas’uliyatli munosabat va o‘z vaqtida to‘lov amalga oshirishga undaydi. Ammo barcha tizimlar bir-biriga integratsiya qilinmas ekan, amaliyotda moslashish oson kechmaydi. Yangi islohotlar hayotda qanday natija berishi — yaqin oylarda aniq bo‘ladi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!