Shveytsariyada rekord darajada kuchli lazer yaratildi

^{Foto: Moritz Seidel / ETH Zürich}
Syurixdagi Shvetsariya oliy texnika maktabi olimlari oʻziga xos lazer qurilmasini yaratdi. Ushbu yangi texnologiya tarixdagi eng kuchli oʻta qisqa lazer impulslarini hosil qiladi. Olimlarning ta'kidlashicha, nazariy jihatdan bu impulslar qisqa vaqt davomida 100 ming dona changyutgichni ishga tushirish uchun etarli quvvatga ega boʻlardi.

Tadqiqotchilar ta'kidlashicha, lazer koʻpincha uzluksiz va toʻplangan yorugʻlik nuri sifatida tasavvur qilinadi. Biroq uning boshqa turlari ham mavjud. Masalan, ilm-fanda koʻpincha juda qisqa vaqt — soniyaning milliarddan bir qismidan ham kamroq davom etadigan qisqa impulslar zarur boʻladi. Bu yoʻnalishda Shveytsariya muhim yutuqqa erishdi.

Olimlar ishlab chiqqan lazer qurilmasi oʻrtacha quvvati 550 W boʻlgan juda qisqa impulslar hosil qiladi. Bu avvalgi rekorddan 50 foiz yuqori. Noyob qurilma maksimal quvvati 100 MW’gacha boʻlgan impulslarni yaratishi mumkin. Ular 1 pikosekunddan kam vaqt davom etadi — tadqiqotchilar buni “sekundning milliondan bir ulushining milliondan bir ulushi” deb ta'kidladi. Shu bilan birga, qurilma bir soniyada 5 million impuls ishlab chiqaradi.

Noyob ishlanmani yaratish uchun shveytsariyalik mutaxassislar chorak asr davomida qisqa impulsli diskli lazerlarni takomillashtirish ustida izlanish olib bordi. Yaqinda ular koʻzgularning maxsus joylashuvini qoʻlladi.

Ular lazer ichidagi yorugʻlikni diskka bir necha marta yuboradi, shundan keyingina u chiqish koʻzgusiga etib boradi. Bu texnologiya yorugʻlikni sezilarli darajada kuchaytirish imkonini beradi.

Bundan tashqari, olimlar yarimoʻtkazgich materialdan maxsus koʻzgu yaratdi. Unga tushayotgan yorugʻlik qanchalik kuchli boʻlsa, koʻzgu shunchalik koʻp yorugʻlikni qaytaradi.

Tadqiqotchilar ishlanma oʻz samarasini koʻrsatganidan xursandligini ta'kidladi. Ularning aytishicha, yangi lazerdan turli sohalarda foydalanish mumkin. Masalan, u juda aniq soatlar yasashda qoʻl kelishi mumkin. Shuningdek, texnologiya turli materiallarga ishlov berishga yoʻnaltiriladi. “Zamin” yangiliklarini “Telegram”da kuzatib boring