E’tiborsiz qoladigan insult belgilari va oqibatlari

Insult haqida gap ketganda, ko‘pchilikning ko‘z oldiga to‘satdan yuz beruvchi holatlar — falaj, nutqning yo‘qolishi, kuchli bosh og‘rig‘i keladi. Ammo tibbiyotda yana bir xavfli turi borki, u deyarli bilinmas holda kechadi — bu mikroinsult, yoki bilinmas insult deb ataladi. Shu qadar sokin va jim kechadiki, bemor hatto shubha ham qilmasligi mumkin. Biroq, bu holat miyaga asta-sekin, lekin bardavom ziyon yetkazadi, va eng xavflisi – keyinchalik to‘liq insult xavfini sezilarli oshiradi, deb yozadi Zamin.uz.

Bilinmas insult — miyadagi mayda tomirlarning qisman tiqilishi yoki jarohatlanishi tufayli ro‘y beradigan kichik qon aylanish buzilishi hisoblanadi. Bu jarayon ko‘pincha organizm tomonidan o‘z-o‘zidan bartaraf etiladi, shuning uchun bemor bir qarashda uning borligini payqamasligi mumkin. Ammo belgilari bor va ularga beparvo bo‘lish mumkin emas.

Nazardan chetda qoladigan belgi va alomatlar:

• Yodda saqlash qobiliyatida qiyinchilik. Birinchi signallardan biri – suhbat jarayonida so‘zlarni unutish, yaqinda bo‘lgan voqealarni eslab qolmaslik, sana va ismlarni adashtirishdir. Bu holat yosh bilan bog‘liq emas, balki mikroinsult alomati bo‘lishi mumkin.

• Motorika va harakatdagi noaniqlik. Odam paypoq kiyish, tugma qadash, qalam ushlash kabi oddiy harakatlarda noqulaylik seza boshlaydi. Qadam tashlashda beqarorlik, yurishda yengil chayqalishlar kuzatiladi, ammo bunga ko‘pchilik e’tibor bermaydi.

• Ko‘rish qobiliyatida vaqtinchalik buzilish. Bir ko‘zda “bulutlanish”, chaqnash, ko‘z oldi qorayishi kabi holatlar qisqa vaqtda yuz berib, keyin o‘z-o‘zidan o‘tib ketadi. Bu ham miyaga qon kelishi buzilganini ko‘rsatadi.

• Kayfiyatda to‘satdan o‘zgarish. Sababsiz asabiylik, ruhiy tushkunlik, izohsiz bee’tiborlik, uyqusizlik va umumiy pasaygan kayfiyat — mikroinsultning ruhiy belgilaridir.

• Jismoniy holatda keskin charchoq. Ilgari oddiy bo‘lgan ishlarga ham kuch yetishmasligi, tez charchash, ish qobiliyati pasayishi singari holatlar ham bilinmas insult alomati bo‘lishi mumkin.

Mikroinsultning eng qiyin tomoni — uning vaqtinchaligi va sezilmasligi. Odatda, odam bu belgilarni diqqatsizlik, charchoq, yoki yosh bilan bog‘lab qo‘yadi. Ammo shu kabi kichik o‘zgarishlar vaqt o‘tib, jiddiy va qaytarib bo‘lmas miya zararlariga olib kelishi mumkin.

Nima qilish kerak?

Agar sizning o‘zingizda yoki yaqinlaringizda yuqorida zikr etilgan o‘zgarishlar kuzatilsa, mutaxassisga murojaat qilishni kechiktirmang. Miyani MRT orqali tekshirish, qon tomirlar holatini baholash va neyrolog ko‘rigidan o‘tish orqali aniq tashxis qo‘yish mumkin. Erta aniqlangan mikroinsult oqibatlari bartaraf etilishi, asosiy insult xavfini esa jiddiy ravishda kamaytirishi mumkin.

Bilinmas insult – bemorga imkoniyat beradigan so‘nggi “ogohlantiruvchi signal”dir. Undan foydalanish, kasallikning oldini olish va salomatlikni saqlash har birimizning mas’uliyatimizdir.

Xulosa: belgilarga e’tiborsizlik qimmatga tushishi mumkin. Miya – bizning boshqaruv markazimiz. Uni asrash esa hayotni asrash demakdir. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!