Amerikalik olimlar navbatdagi muhim tadqiqot orqali zamonaviy texnologiyalar va yosh avlod salomatligi o‘rtasidagi chuqur bog‘liqlikni yana bir bor yoritdi. Ijtimoiy tarmoqlar, mobil o‘yinlar va turli ilovalarga boy smartfonlar hayotning bir qismiga aylangani sir emas. Ammo bu gadjetlar o‘smirlar sog‘lig‘iga qanday ta’sir qilishini aniqlash har qachongidan dolzarb.
Pediatrics jurnalida chop etilgan keng qamrovli tahlilda 21 ta ilmiy ishdan jamlangan 10 588 nafar o‘smirning ma’lumotlari o‘rganildi. Natijalar esa juda jiddiy xulosalarni ko‘rsatdi: smartfondan muntazam foydalanishni 12 yoshdan boshlagan o‘smirlarda depressiyaga moyillik 30 foizga, ortiqcha vazn rivojlanishi 40 foizga va uyqusizlik ehtimoli 60 foizga oshgan.
Albatta, tadqiqot smartfonlar aynan ushbu muammolarga sabab bo‘lganini qat’iy isbotlamaydi. Biroq, oldingi izlanishlar ham shu tendensiyani tasdiqlagan: gadjetga qattiq berilib ketgan o‘smirlar kamroq harakat qiladi, do‘stlari bilan ochiq muloqotlar kamayadi, kechqurun uyqu rejimi izdan chiqadi. Buning barchasi sog‘liq uchun jiddiy xavf.
Olimlar yana bir qiziq jihatni qayd etdi: smartfondan foydalanish «muammoli» deb baholanmagan holatlarda ham boladagi salbiy o‘zgarishlar erta namoyon bo‘ladi. Ya’ni bola gadjetga qay darajada bog‘langanidan qat’i nazar, telefon qancha erta berilsa, 12 yoshga kelib uning uyqusizlikka duchor bo‘lishi yoki semirishga moyilligi shuncha yuqori bo‘ladi.
Shu bilan birga, tadqiqotchilar o‘smirlar smartfonda nima qilib vaqt o‘tkazgani haqida aniq ma’lumotga ega bo‘lmagan — o‘yinmi, ijtimoiy tarmoqlarmi yoki ta’limiy platformalarmi. Ammo ularning fikri aniq: smartfonni to‘liq taqiqlash yechim emas. Aksincha, bolalar va o‘smirlar uchun to‘g‘ri yo‘riqnomalar, nazoratga asoslangan qoidalar va telefondan foydalanishni yo‘lga qo‘yadigan tavsiyalar zarur.
Mutaxassislar yanada kengroq tadqiqotlar o‘tkazishni taklif qilmoqda. Ularga ko‘ra, bolaga smartfon berish uchun eng maqbul yosh, qaysi turdagi telefonlar xavfsizroq ekani va foydalanishning qaysi me’yorlari sog‘liqka ziyon yetkazmasligi haqida aniq qoidalar ishlab chiqilishi kerak.
Hozirgi tezkor hayotda gadjetlardan qochib bo‘lmaydi. Lekin ulardan foydalanish madaniyatini bolalikdan shakllantirish — kelajak avlod salomatligini asrashda eng muhim vositalardan biri bo‘lib qolmoqda.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
Mehmon guruhidagi foydalanuvchilar ushbu nashrga izoh qoldira olmaydi.
