Россия ташқи ишлар вазири Тожикистонга нега келди?

Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавров кеча Тожикистонга келди. Унинг Тожикистон президенти Эмомали Раҳмон ва ташқи ишлар вазири Сирожиддин Муҳриддин билан учрашиши режалаштирилган.

Мулоқот чоғида икки томонлама муносабатларнинг долзарб масалалари, Москва ва Душанбе ўртасидаги иттифоқни сиёсий, савдо-иқтисодий ва гуманитар соҳаларда янада ривожлантириш истиқболларини муҳокама қилиш режалаштирилган.

Ҳозирда Россияда оммавий ҳибсга олинган тожик муҳожирлари масаласи кўтариладими? – деган саволга экспертлар шундай жавоб беришди.

Абдумалик Қодиров, сиёсий шарҳловчи:

“Лавровнинг Тожикистонга ташрифи айни дамда бир қанча омиллар туфайли сезиларли мотивацияга эга. Биринчидан, Лавров урушдан кейин заифлашган Россия таъсирини тиклаш учун Марказий Осиё давлатлари билан алоқаларни тиклаш ва мустаҳкамлаш бўйича дипломатик ишлар билан шуғулланишга интилади.

Бинобарин, бу ташриф Хитой ҳукмронлиги ва унинг Марказий Осиё мамлакатларига таъсирини олдини олишга қаратилган уринишдир.

Ушбу ташриф давомида Россиянинг минтақадаги манфаатларини сақлаб қолиш учун алоқалар ўрнатиш ва ҳаракатларни мувофиқлаштириш кутилмоқда.

Бундан ташқари, Лавров Тожикистон раҳбарияти билан учрашувлар чоғида сўнгги ҳафталарда Россия хавфсизлик кучларининг Тожикистон фуқароларига нисбатан ножўя хатти-ҳаракатлари натижасида юзага келган оқибатларни юмшатишга ҳаракат қилиши кутилмоқда.

Ғайриинсоний муомала, шу жумладан ҳибсга олиш, калтаклаш ва зўравонликнинг бошқа кўринишлари нолойиқ ва ҳуқуқнинг асосий нормалари ва тамойилларига зиддир. Аммо шуни тан олиш керакки, бу мулоқот тожик халқи манфаатларига ижобий таъсир кўрсатмаслиги мумкин, чунки Россия ўзининг ҳарбий амалиётлари учун “замбарак еми”га муҳтож. Шу билан бирга, фуқароларнинг ҳибсга олиниши билан боғлиқ вазият бироз тинчланиши мумкин”, деб ҳисоблайди таҳлилчи.

Россиядаги демографик ҳалокат ва жиддий демографик муаммолар шароитида Марказий Осиёдан, жумладан Тожикистондан келган муҳожирлар ҳарбий можароларда қатнашиш учун сафарбар этилиши мумкин бўлган энг заиф гуруҳга айланиши мумкин, дейди Қодиров.

“Учрашувларда кўтарилиши керак бўлган муҳим масала – икки фуқаролик муаммоси ва Тожикистон фуқароларининг Россиянинг Украинага қарши ҳарбий амалиётларида иштирок этиши. Тожиклар икки ўт орасида қолиб, оғир аҳволга тушиб қолди. Россия қонунларига кўра, гарчи шартномада урушда қатнашиш мажбуриятлари аниқ кўрсатилмаган бўлса-да улар хизмат қилишлари керак. Бироқ, амалиёт шуни кўрсатадики, Россия томони Тожикистон Республикаси ҳукумати ўз фуқароларини бошқа давлатлар ҳудудидаги ҳарбий ҳаракатларга жалб қилишни истамаслигига қарамай, тожикистонликларга можарода иштирок этиш учун босим ўтказишга ҳаракат қилади”.

Юридик фанлар доктори, эксперт Шокиржон Ҳакимов шундай дейди:

“Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавровнинг Тожикистонга ташрифида ажабланарли жойи йўқ. Россия ва Марказий Осиёда фаол бўлган айрим давлатлар ўртасида кескинлашган манфаатлар тўқнашуви фонида ушбу ташриф Тожикистоннинг ташқи сиёсатдаги амбицияларини камайтиришга қаратилган”, - деди Ҳакимов.

Унинг қайд этишича, Россия таклиф қилаётган янги шартлар Тожикистон ташқи сиёсатидаги устувор йўналишларни қай даражада ўзгартириши ҳозирча маълум эмас.