АҚШ вице-президентлигига номзодлар дебат ўтказди

^{Жей Ди Вэнс ва Тим Уолц / Фото: AP}
АҚШ вице-президентлигига номзодлар, демократ Тим Уолц ва республикачи Жей Ди Вэнс CBS News телеканалида дебат ўтказди. Рақиблар хотиржам ва ҳурмат сақлаган ҳолда дебат ўтказиш мумкинлигини намойиш этишди. Бироқ, вице-президентликка номзодлар ўртасидаги дебат сайловчилар қарорига катта таъсир кўрсатиши даргумон.

CBS News телеканалидаги вице-президентлик дебати ушбу сайловолди кампанияси учун охиргиси бўлди, деб ёзди Forbes.

Мунозарада Демократик партиядан Миннесота губернатори Тим Уолц иштирок этди. У Миллий гвардияда 25 йил хизмат қилган собиқ ўқитувчи ва ўрта мактаб футбол мураббийи. Агар Конгрессда Уолц республикачилар билан ҳамкорлик қилишга тайёр мўътадил қонун чиқарувчи сифатида танилган бўлса, Миннесота раҳбари сифатида у анча сўл қанот сиёсатчиси сифатида обрў қозонди. Уолц оддий америкаликларнинг эҳтиёжларидан келиб чиқиб, республикачиларни консерватив кун тартиби учун «ғалати» деб атаган бир қатор интервюларидан сўнг, Ҳаррис уни вице-президентликка номзод сифатида танлади.

Унга 2022 йилдан бери Сенатда Оҳайо штати вакили бўлган Жей Ди Вэнс қаршилик кўрсатди. Уолц сингари у ҳам армияда хизмат қилган — АҚШ Ироққа бостириб кирганида у денгиз пиёдалари бўлинмаларидан бирининг матбуот хизматида ишлаган. Вэнс жуда камбағал оилада ўсган, аммо нуфузли Йел университетини тамомлаган ва венчур инвестициялари билан шуғулланган. У ўзининг «Элегия Ҳиллбилли» китоби билан ном қозонди, унда ўзининг болалиги мисолида Америка қишлоқларининг маданиятини танқид қилди. Вэнс 2016 йилги сайлов кампанияси пайтида Трампга қарши чиқди, аммо 2019 йилда католик динини қабул қилганидан кейин ўз қарашларини ўзгартирди.

Дебат давомида номзодлар ташқи сиёсатни кам муҳокама қилишди, бу умуман сайловчиларнинг устувор йўналишларига тўғри келади - миллий хавфсизлик масалалари америкаликларнинг атиги 3 фоизини қизиқтиради ва энг яхши 10 та мавзуга деярли кирмайди. Дебат бошида савол Исроил ва Эрон ўртасидаги можарога қаратилди. Номзодлар бир-бирларини Эронни жиловлай олмаганликда айблади. Украина мунозаралар кун тартибида умуман йўқ эди ва бошловчилар Вэнсдан можарони тинч йўл билан ҳал қилиш режаси ҳақида сўрамасликка қарор қилишди.

Муҳокамаларнинг асосий қисми миграция, иқтисодиёт, аборт, иқлим ўзгариши, оилани қўллаб-қувватлаш ва демократия масалаларига қаратилди. Консерватив Вэнс ушбу масалаларнинг аксариятида жуда мўътадил бўлишга ҳаракат қилди. У томошабинларни абортни бутун мамлакат бўйлаб тақиқлашни қўллаб-қувватламаслигини, депортациялар фақат жиноят ўтмиши бўлган ноқонуний мигрантларга таъсир қилишига ишонтирди ва ўзи турли ижтимоий ёрдам чораларини қўллаб-қувватлади. Вэнс Трампнинг президентлиги даврида эришилган муваффақиятларни кўргач, унга муносабатини ўзгартирганини очиқ тан олди.

Вэнс учун энг қийин савол баҳс охирида келди. У агар собиқ вице-президент Майк Пенс ўрнида бўлганида, 2020 йилги сайлов натижаларини бекор қилган бўлишини айтди. Шунда Уолц ундан Трамп бу сайловда ютқаздими, деб сўради. Вэнс жавоб беришдан қочди ва суҳбатни ижтимоий тармоқлардаги цензурага бурди. Бунга жавобан Уолц айнан шу сабаб Пенс эмас, балки Вэнс вице-президентликка номзод сифатида танланганини айтди.

Вэнс баҳсда ўзини ишонарли тарзда тутди. Уолц ўзини жуда ёмон дебатчи эканини олдиндан тан олди, асабий бўлиб туюлди, жавоб бергандан сўнг дарҳол ерга қаради ва баъзида ноқулай тарзда янглишиб турди. Аммо бу баҳсда Уолцнинг кучли томонларидан бири унинг губернатор сифатидаги тажрибаси эди: у турли масалаларни муҳокама қилганда, ўз штатида муайян муаммоларни қандай ҳал қилганига оид мисолларни мунтазам тарзда келтирди.

Дебатдаги ижобий оҳанг кўпроқ эътиборга сазовор бўлди. Трамп ва Ҳаррис ўртасидаги ТВ жангидан фарқли ўлароқ, бу сафар сиёсатчилар шахсиятга ўтмадилар ва баъзан бир-бирларини мақташди. Номзодлар ўз рақибининг шахсий баёнотлари ёки биографик фактларини танқид қилишдан кўра, сиёсат ҳақида кўпроқ мазмунли гапиришни афзал кўрдилар. Уолц ва Вэнс иммиграция ва абортдан тортиб оилани қўллаб-қувватлаш ва қуролли зўравонликкача бўлган масалаларда фикри бир хил эканини кўрсатишди.

Бундан ташқари, сиёсатчиларнинг энг танқидий мулоҳазалари бир-бирига эмас, балки президентликка номзодларга қаратилди: Вэнс «Камала Ҳаррис маъмуриятини» танқид қилди (Жо Байденнинг номи мунозарада бир марта ҳам айтилмади), Уолц эса Доналд Трампни танқид қилди.

Шунинг учун бу баҳсларнинг асосий ғалабаси сиёсий муҳокама маданияти бўлди. CNN сўровига кўра, респондентларнинг 51 фоизи Вэнс ғалаба қозонганини қайд қилди, 49 фоизи эса Уолцни афзал кўрди.

Бу баҳс президентлик пойгасига қанчалик таъсир қилади? Худди шу CNN сўровида Ҳаррис сайловчиларининг 91 фоизи ва Трамп сайловчиларининг 85 фоизи «ҳеч қандай таъсир қилмаслигини» айтди. Ва фақат 1 фоизи ушбу дебатдан сўнг фикрини ўзгартирганини тан олди. “Замин” янгиликларини “Инстаграм”да кузатиб боринг