Охирги вақтларда АҚШ президенти Доналд Трамп Украина президенти Володимир Зеленскийни жуда ёмон кўриб қолди ва унга нафратини сочиб чарчамаяпти. Трампнинг чиқишлари шунчалик радикал тус олдики, Америка нашрларига кўра бундан Кремлдагилар ҳам ҳайрон қолган. Улар ҳатто Трамп Россияни тузоққа тушириш учун шундай қилмаяптимикин деб ўйлай бошлабди.
Қазилма бойликлар машмашаси
Трампнинг Зеленскийга босим ва таҳдиди фонида икки давлат ўртасидаги муносабатларда яна бир мавзу муҳокама қилинмоқда: Украинадаги қазилма бойликларини бўлишиш масаласи. Маълум бўлишича, америкаликлар Мюнхен конференциясига Украина қандай миқдорда ва тартибда ўз қазилма бойликларини АҚШга бериши кераклиги ҳақида шартнома кўтариб боришган. Зеленский эса бу келишувни имзолаш амалда Украинани сотиш эканини айтиб, таклифни рад этган.
Бундан Трампнинг қаттиқ жаҳли чиққан. Айнан шу келишув имзоланмагани, етмаганига Зеленский уни оммавий тарзда рад этганидан кейин Трамп Украина президентига заҳрини соча бошлади. Бўлмаса, президентликка киришганидан кейин Трамп биринчи бўлиб айнан Зеленскийга қўнғироқ қилган, у билан ёмон муносабатда бўлмаётганди.
Шу кунларда қатор жиддий нашрларда Зеленский Украинадаги қазилма бойликларини АҚШ билан бўлишиш таклиф қилинаётган иккинчи, бироз юмшатилган келишувни имзоласа, Трамп билан муносабатларини яхшилаши ҳақида гаплар пайдо бўлди. Politico нашрининг Оқ уйдаги манбаларига кўра, Трампнинг Зеленскийга босими АҚШнинг Россия бўйича муносабати ўзгарганидан далолат бермайди. Уларнинг айтишича, Трамп Зеленский келишувни имзоламагани учун уни ёмон кўриб қолган.
Агар бу гап рост бўлса, Трампнинг Зеленскийга нисбатан қилаётган таҳдидли риторикаси уни Украина фойдали қазилма бойликларини бўлишиш бўйича келишувни имзолашга ундаш учун қилинган босим бўлиб чиқади. Яъни Трамп Зеленскийни Украина мустақиллиги таҳдид остида қолиши билан қўрқитсам, у қазилма бойликларини бўлишишга кўнади деб ўйлаётган бўлиши мумкин.
Трамп нима сўраяпти ўзи?
Шу ўринда Трамп ўзи қандай келишув таклиф қилаётгани ҳақида икки оғиз. АҚШ янги президенти мамлакат Украинага Байден маъмурияти вақтида етказиб берилган қурол-яроғ пулини қоплаш учун Киевга барча қазилма бойликлари савдосидан тушадиган даромаднинг 50 фоизини олишни истамоқда. Хусусан, Украинада мавжуд бўлган нодир металлар савдосидан ҳам. Етмаганига Трамп Украинадаги нефт, газ ва ҳатто савдо портлари устидан тўлиқ назоратни қўлга киритишни истаяпти. Трамп талаб қилаётган келишув миқдори 500 миллиард доллар экани айтилади.
Аввалроқ Трамп АҚШ Украинага уруш давомида 350 миллиард доллар берганини айтганди. Зеленский эса барча ҳисоблаб борилгани, Вашингтон 67 миллиард долларлик қурол бергани, яна 31,5 миллиард доллар бюджет харажатлари учун ажратилганини айтган. Украина бюджети учун берилган пулларнинг катта қисми ўқитувчи, шифокор, ҳарбийлар ва бошқа бюджет ташкилотлари ходимларининг маошлари учун тўлаб берилган.
Таҳлилчилар Трампнинг Украинага қўяётган шартлари Иккинчи жаҳон урушини бошлаган Германияга ғолиб томонлар қўйган талаблардан ҳам жиддийроқ эканини қайд этишган.
Зеленский бу келишувни имзоламаслигини очиқ эълон қилгач, Америка нашрларига кўра, Вашингтон иккинчи, Украина президентининг эътирозлари инобатга олинган келишув таклиф қилган. Киевдагилар бу келишувни анча реал деб баҳолашган. Зеленскийнинг маслаҳатчилари уни имзолаш Трамп билан муносабатларни тиклаш учун ягона чора эканини айтиб, президентни рози бўлишга чорлаган.
23 феврал куни Зеленский иштирокида матбуот анжумани ўтказилади. Унда Украина президенти Трампнинг таҳдидлари ва қазилма бойликларини бўлишиш бўйича таклиф ҳақида саволларга жавоб бериши кутилмоқда.
Ўткир Жалолхонов тайёрлади.
Ctrl
Enter
Хато топдИнгизми
Иборани ажратиб Ctrl+Enter тугмасини босингМавзуга оид янгиликлар
