Ҳар бир она фарзандига яхши таълим беришни, уни бахтли ва баркамол инсон қилиб тарбиялашни орзу қилади. Лекин баъзида бундай хоҳишлар салбий маънога эга бўлиб, болаларга яхши таъсир қилмайди.
Ота ролини ўз зиммасига олиш
Оналарнинг энг катта хатоларидан бири бу ота ролини ўз зиммасига олишдир. Кўпчилик аёллар ҳамма нарсани назорат остида сақлашга одатланган — ўғилларига қандай эркак бўлиши кераклигини кўрсатишга ҳаракат қилишади. Натижа эса тескари бўлади — бола инфантил бўлиб ўсади ва онаси каби унга ғамхўрлик қиладиган, унинг муаммоларини ҳал қилиб бера оладиган кучли аёл — рафиқани кутишда давом этади.
Ушбу сценарийнинг олдини олмоқчи бўлсангиз, болангиз учун қарор қабул қилманг — ҳаётнинг ушбу босқичида у бунга тайёр эмасдек туюлса ҳам, унга ўзини намоён қилиш имкониятини беринг. Мустақиллик ва ўз хатоларидан сабоқ олиш имконияти болага кўпроқ фойда келтиради.
Масъулиятли бўлиш имкониятидан маҳрум қилиш
Ўғлингизни ўзи учун, сиз учун, оиласи учун жавобгар бўлиш имкониятидан маҳрум қилмаслигингиз керак. Тўғри ривожланиши учун бола ўзини керакли ҳис қилиши, кўп нарса унинг ҳаракатларига боғлиқлигини, у қувонч келтириши, бошқаларни хурсанд қилиши мумкинлигини тушуниши керак. Кичкина болага ҳам вазифалар бериш керак — албатта, улар унинг ёши ва қобилиятига боғлиқ бўлиши лозим. Бола ёшлигидан хонасини тозалаши мумкин (сиз хоҳлаган тарзда бўлмаса ҳам), идишларни ювиши, укаси ёки синглисига ғамхўрлик қилиши, уй ҳайвони билан сайр қилиши, дўкондан харид қилишга ёрдам бериши мумкин.
Қизиқиш ва ҳоббиларини назорат қилиш
Болаларнинг севимли машғулотлари ҳақида гап кетганда, кўплаб ота-оналар уларни жинсига қараб ажратишни бошлайдилар — ўғил болалар футбол ўйнаши керак, қизлар эса рақсга бориши керак. Аслида бола ўзига ёқадиган нарсани қилиши жуда муҳим — агар ўғил бола тасвирий санъатда истеъдод кўрсатса, мусиқий қобилиятга эга бўлса, пазандаликка қизиқса, танлаган соҳасида ривожланишига халақит бермаслигингиз керак, чунки фақат шу йўл билан у ҳақиқатан ҳам ўзини кўрсатиши ва келажакдаги севимли ишини топиши мумкин.
Ҳаддан ташқари жиддийлик ва ҳис-туйғуларни тақиқлаш
Кўпинча ўғил болаларнинг оналари "ҳақиқий эркак йиғламайди" деган стереотипга асосланиб, болага ҳаддан ташқари қаттиқ муносабатда бўлишади ва уни ҳис-туйғуларини намоён қилиш имкониятидан маҳрум қилишади. Бундай стратегия боланинг ўз ҳис-туйғуларини қандай қилиб тўғри ифода этишни билмаслигига олиб келиши мумкин — аламзадалик ва ҳис-туйғуларни доимий равишда ушлаб туриш психологик жароҳатларга олиб келади.
Фарзандингизга ҳис қилишни тақиқламанг — жуда қаттиққўл бўлманг ва ўғлингизни мақташни унутманг. Кўпинча таълим жараёни жанг майдонига айланади, бу охир-оқибатда энг кутилмаган оқибатларга олиб келади. Таълимда нафақат танқид ва тақиқлар, балки ижобийлик ҳам бўлиши керак. Агар муносабатларни бошиданоқ тўғри қурсангиз, масъулиятни сингдирсангиз, ташаббус кўрсатиш имкониятини берсангиз, муаммолар камроқ бўлади.
Ҳаддан ташқари ҳимоя
Муҳими унутманг — болаларни тарбиялашда улар ўғил ёки қиз бўлишидан қатъи назар, уларнинг танлов, истаклар, ҳаракатларидаги мустақилликни ривожлантиришингиз керак. Шуни тушуниш керакки, болалар бизнинг мулкимиз эмас — улар мустақил шахслардир, биз уларга шундай бўлишга ёрдам беришимиз керак. Шунинг учун баъзи оналарнинг яна бир жиддий хатоси бўлган ортиқча ҳимоя ота-оналар ҳал қилишлари керак бўлган ҳақиқий муаммога айланиши мумкин.
“Замин” янгиликларини “Одноклассники”да кузатиб боринг
