18:15 / 01.06.2019

Ёғ тўпланиши учун жавоб берадиган 6 та семизлик гормонлари: уларни “ўчириб қўйиш” мумкин

Эркаклар аёлларга қараганда тезроқ озишади. Бу факт парҳезшунослар томонидан исботланганига анча бўлган. Йиллар давомида ўзингизни парҳезлар билан ҳолсизлантиришингиз, спорт залида соатлаб тер тўкишингиз мумкин, бироқ натижа сезиларли бўлмайди. Нима учун айрим кишилар тез озишади, бошқаларда эса бу жараён муваффақиятсиз кечади? Эҳтимол, бунга гормонлар айбдордир.

Гормонларнинг таъсири
«Камроқ истеъмол қил – кўпроқ сарфла» одати қисман тўғри. Ортиқча вазннинг асосий сабаби – моддалар алмашинуви ва гормонал мувозанатнинг бузилиши. Озишни бошлашдан аввал бажарилиши керак бўлган нарса – эндокринологга мурожаат этиш.

Бугун «бир деганда» аёлларнинг оза олмаслигида қайси гормонлар айбдорлиги ва ортиқча ейиш – хавфли белги экани ҳақида ҳикоя қилади. Мақола охирида эса эндокрин паталогияни истисно қилиш топшириш керак бўлган 10 та таҳлил ҳақида ҳам маълумот мавжуд.

Лептин
Бу гормон иштаҳани назорат қилади ва қувват алмашинуви учун жавоб беради. Уни тўйиш ва семизликнинг асосий гормони деб аташади. Лептиннинг паст кўрсаткичи иштаҳа ортишини чақиради ва семизликка олиб боради. Агар организм ҳужайраларида ёғлар кўп бўлса – лептин даражаси ортади. Шу тариқа мияга «Ейишни бас қил!» буйруғи юборилади. Бироқ лептиннинг ортиқчалиги тромбоз хавфини юзага келтиради.

Грелин
Ошқозон-ичак тизимида ишлаб чиқарилади ва очлик ҳиссини уйғотади. Грелин асаб тизимини қўзғатади ва юрак қон-томир тизимини ҳимоя қилади. Агар тез-тез тамадди қилсангиз, грелин даражаси паст бўлади. Бироқ хавотирлилик ва депрессия зўриқиши ортади. Овқат бўлмаганда гормоннинг юқори кўрсаткичи хавотирни пасайтиради. Боши ва охири йўқ айлана юзага келади – парҳездан кейин иштаҳа карнай бўлади.

Шунинг учун кунига 4-5 мартадан ортиқ овқатланмаслик керак. Улардан 2 таси енгил тамадди бўлиши лозим. Нонуштага алоҳида эътибор қаратилиши шарт.

Эстроген ва прогестерон
Аёлларнинг жинсий гормонлари 45 ёшдан кейин, аёлларда менопауза бошланганида ўзини кўрсатади. Эстрогеннинг паст даражаси қорин соҳасида ёғ ҳужайралари тўпланишига ҳисса қўшади. Прогестероннинг паст даражаси организмни кўпроқ суюқлик тўплашга мажбур қилади. Ўз-ўзидан тана ўлчами ортиб боради.

Тестостерон
Менстурал циклнинг ўзгариши ва тухумларнинг поликистози айрим ҳолларда тестостероннинг юқори кўрсаткичи сабабли юзага келади. Бу вазннинг назоратсиз ортиб бориши, юзда туклар, ҳуснбузарларнинг пайдо бўлиши ва бепуштликка олиб келади. Менопауза вақтида тестостероннинг паст даражаси моддалар алмашинуви суръатини пасайтиради, бу эса семизликнинг сабабларидан бирига айланади.

Инсулин
Ошқозон ости бези томонидан ишлаб чиқариладиган ёғларни парчалайдиган ферментлар фаолиятини босиб, ёғ алмашинувида муҳим вазифани бажаради. Инсулин ёғ тўқимасида ортиқча шакар ишлаб чиқарилишига ҳисса қўшади. Агар ширинликни хуш кўрсангиз, билингки, ўта кўп миқдорда истеъмол қилиш инсулин кўрсаткичини кескин оширади, оқибатда, қорин атрофида ортиқча килограмм пайдо бўлади.

Тиреоидли гормонлар
Қалқонсимон без фаолиятидаги бузилишлар вазн тўпланишига олиб келиши мумкин. Тиреоидли гормонлар ёғларни парчалашда фаолликни оширадиган модда саналади. Гормонлар паст даражада бўлганида гипотиреоз касаллиги юзага келади. Касаллик ёғлар тўпланиши билан кучаяди ва семириш билан кечади. Гипертиреозда эса озиб кетиш юз беради.

Соматотропин
Соматотропин — ўсиш гормони, у озишга ҳисса қўшади. Нормада мазкур гормон ҳужайралар томонидан ёғлар ажратилиши ва уларнинг эришини фаоллаштиради.Соматотропиннинг паст даражаси эса организмдаги барча жараёнларни секинлаштиради.

Кортизол
У зўриқиш гормони деб аталади. Унинг ортиқча ажратилишининг асосий сабаби – зўриқиш ва уйқунинг етишмаслиги. Кортизолнинг ортиқча даражаси иштаҳани кучайтиради. Муаммони енгиш учун кўпчилик аёллар уни «овқат билан ейишади» ва енгилликни ҳис этишади. Доимий равишда руҳиятни шикастлайдиган вазиятларга тушиб қоладиганлар ортиқча ейишмаса ҳам семиришади. Бу асабий зўриқиш вақтидаги метаболизмнинг бузилиши билан боғлиқ.

Эндокрин касалликлар, қандли диабет, жинсий гормонлар даражасининг ортиши вазннинг назоратсиз ортиши билан чамбарчас боғлиқ. Патологияни аниқлаш ва истисно қилиш учун махсус лаборатория тадқиқотидан ўтиш керак. Қуйида хавфли касалликларни илк босқичларда аниқлаш ва тўхтатиш имконини берадиган таҳлиллар рўйхати кўрсатилган.

Вазн ташлай олмаганингизда ўтказилиши керак бўлган таҳлиллар

1. Қалқонсимон без гормонлари: тироксин (T4) и трийодтиронин (T3)
2. Тиреотропли гормон (ТТГ)
3. Қондаги глюкоза кўрсаткичи
4. Гликирован гемоглобин
5. Инсулин ва С-пептид
6. Глюкозотолерантли тест
7. Эстрадиол кўрсаткичи
8. Кортизол кўрсаткичи
9. Тестостерон кўрсаткичи
10. Фолликулани қўзғатадиган ва лютеинизация қиладиган гормонлар

Аёлларнинг мураккаб организми ҳар доим гормонлар ҳукми остида бўлади. 70 фоиз ҳолатларда гормонал мувозанатнинг бузилиши ортиқча вазннинг сабабига айланади. Овқатланишни чеклаш, машқлар залига боришдан олдин кўрикдан ўтишга дангасалик қилманг. Айрим ҳолларда бир неча килограмм ортиқча вазн путур етказилган саломатликка қараганда яхшироқ.

Сиз бу борада қандай фикрдасиз? Эҳтимол, бироз тўлишганлик учун хавотирланмаслик керакдир. Ахир ўзини қандай тутиш, гапириш, ташқи кўриниш - ҳар бир аёлнинг шахсий иши.

Ҳар қандай ҳолатда ҳам ўзингизни борингизча севинг!