Инсонни клонлаш ҳақидаги саволлар, кўп йиллардан бери оламшумул баҳсларга сабаб бўлмоқда. Биология ва ахлоқ нуқтаи назаридан ушбу мавзу қизиқиш ва тахминлар оламига айланган. Ушбу мақолада инсонни клонлашнинг ҳозирги ҳолати ва илмий ишланмаларга назар ташлаймиз, шунингдек, бу жараённинг ахлоқий оқибатларини ҳам муҳокама қиламиз.
Ҳайвонни клонлашдаги илмий муваффақиятлар
1996 йилда доктор Иэн Уилмут бошчилигидаги гуруҳ биринчи марта қўйни клонлашга муваффақ бўлган. Дунёнинг биринчи клонланган ҳайвони, Долли қўйи, биология соҳасидаги инқилобий воқеа бўлди. Бу ишланма инсонни клонлашнинг илмий асосларини олиш йўлидаги илк қадам бўлди. Шундан кейин клонлаш технологиялари янада тараққий этди, аммо инсонни клонлаш ишланмаси ҳали ҳам амалиётга киритилмади.
Инсонни клонлашнинг ахлоқий муаммолари
Инсонни клонлаш, бир томондан, биология ва тиббиётда янги имкониятлар очиши мумкин, аммо ахлоқий нуқтаи назардан бу жуда мураккаб ва баҳсли мавзудир. "Клонлаш"нинг ахлоқий мезонлари бугунги кунда ҳам жиддий муҳокама қилинади. Мутахассислар, айниқса, инсон клонлари бўлиши ахлоқий тўсқинликлар, ҳуқуқий муаммолар ва ижтимоий оқибатлар келтириб чиқаради, деб таъкидлашади.
Ушбу муаммоларга қуйидаги саволлар олиб келади:
Қонундаги тўғрилик: Агар инсон клонланса, унга қандай ҳуқуқлар берилган бўлади? Яқин туғилишни ажратиш ва шахс сифатида ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ҳақидаги масалалар пайдо бўлади.
Этик муаммолар: Инсон клонлашдан кейин одамни «ясаш» ва унинг жисмоний ёки маънавий фаолиятига таъсир ўтказиш инсон ўзлигини тушунишига айланиши мумкин.
Руҳий саломатлик: Клонланган инсоннинг руҳий ва психологик ҳолати, уларнинг ўзлигини топиш ёки бошқа клонлар билан алоқа ўрнатиш, чуқур психик муаммоларга олиб келиши мумкин.
3D био-принтинг: янада янгича технологиялар
Технология ва илм-фан ривожи инсон органларини 3D ёрдамида яратиш учун янги йўллар очмоқда. Бунга 3D био-принтинг (био-3D принтинг) технологиясини киритиш мумкин. Ушбу технология, клонлашнинг ўрнини босмаса ҳам, инсон органларини сунъий равишда яратиш ва одамга керакли органларни шифо бўлишга ёрдам бериши мумкин. Бу йўналишда кўплаб ишланмалар ва тадқиқотлар олиб борилмоқда.
3D органлар принтинги нафақат одамнинг тўқималарини қайта тиклаш, балки ҳар хил хасталикларга қарши курашишда ҳам муҳим рол ўйнаши кутилмоқда. Шунингдек, ушбу технологиядаги асосий мақсад — инсон органларини етарлича замонавий усуллар билан қайта тиклаш ва инсонни клонлашнинг улуғ мақсадларига қараганда кўпроқ фойдали тизимларни яратишдир.
Хулоса: Инсонни клонлашнинг келажаги
Инсонни клонлашга оид муаммолар ҳам биология, ҳам ахлоқ соҳасида катта баҳсларни келтириб чиқаради. Клонлаш технологиялари янада ривожланишда давом этади, аммо унинг жамиятга, инсон ҳуқуқларига ва психологиясига таъсири бўйича кўплаб саволлар мавжуд. 3D био-принтинг технологиасининг тараққиёти, эҳтимол, клонлашнинг ортидаги эҳтиёжларни қисқартиришга ёрдам бериши мумкин.
Ҳозирги кунда бундай ишланмалар кўпчилик томонидан аниқ қарор қабул қилиш учун эмас, балки янги технологиялар ва янги имкониятлар учун ёки қабул қилинган амалий тажрибаларга таянган ҳолда ўрганилмоқда.
Инсонни клонлаш мумкинми? Биология инсонни клонлаб кўрганми?
Бу саволлар мавзуси юзасидан Onlinekingmediatv каналида "Клон" кўрсатувида сўз боради. Мазкур дастурда ушбу савол қўйилди ва мутахассислар давра суҳбатида бу мавзу юзасидан ўзаро фикр алмашишди.
Меҳмон гуруҳидаги фойдаланувчилар ушбу мақолага изоҳ қолдира олмайди.
