Xitoyning g‘ayrioddiy eksport to‘lqini nihoyasiga yetmoqda

^{Foto: Cnsphoto}
O‘tgan oy sariq chiziqli yuk poyezdi Budapeshtga quyosh energiyasi uskunalari, konditsionerlar to‘plami va boshqa qismlarni olib kirdi, deb yozadi The Economist.

U Xitoyning sharqiy qismidagi Shandong provinsiyasidan 16 kun yo‘l bosib o‘tgan.

Xitoyning «Belt and road» tashabbusi doirasida hozirda Shandongdan Yevropa va Osiyoning 50 dan ortiq shaharlariga yuk poyezdlari xizmat ko‘rsatadi.

Ular «Qilu» poyezdlari deb ataladi, bu Konfutsiy davrida Xitoyning o‘sha qismida gullagan qadimgi Qi va Lu qirolliklariga ishora.

Xitoyning eksporti, temir yo‘l, avtomobil, dengiz yoki havo orqali, so‘nggi ikki yil ichida tez sur’atlar bilan rivojlandi.

2021 yilda ular dollar hisobida deyarli 30 foizga o‘sdi. 2018 yildan beri 5000 dan ortiq «Qilu» poyezdlari stansiyani tark etib, faoliyat olib borgan.

Ammo aprel oyida Xitoyning eksport o‘sishi sekinlashdi. Dollar hisobida eksport o‘tgan yilga nisbatan atigi 3,9 foizga ko‘p bo‘lgan.

Hatto o‘sha o‘sish ham mo‘’jiza edi. Bu Xitoyning COVID-19 ga qarshi tobora kuchayib borayotgan syurreal kurashiga, mamlakatning eng yirik savdo markazlaridan biri bo‘lgan Shanxayni yopib, harakatlanish uchun jiddiy cheklovlar qo‘yganiga qaramay sodir bo‘ldi.

Nomura bankiga ko‘ra, 41 shaharda qat’iy cheklovlar saqlanib qolmoqda, bu yalpi ichki mahsulotning deyarli 30 foizini tashkil qiladi.

Optimistlar Xitoyning eksporti omikron shtammining vaqti-vaqti bilan paydo bo‘ladigan to‘lqinlariga bardosh bera oladi deb umid qilishgan.

Ularning ta’kidlashicha, ishchilar o‘zlari ishlayotgan joyda, «yopiq halqa» deb ataladigan sharoitda ishlash orqali o‘zlarini izolyatsiya qilishlari mumkin. Lekin hech bir zamonaviy zavod butunlay avtonom emas.

Har bir «yopiq halqa» o‘z yetkazib beruvchilari uchun ochiq qolishi kerak. Agar ta’minot zanjiridagi biron-bir bo‘g‘in virusga chalinsa, bu ularning barchasida ishlab chiqarishni to‘xtatib qo‘yishi mumkin.

Masalan, Shanxayda Tesla avtomobillarini ishlab chiqarishga virus yuqtirgan yetkazib beruvchining elektr simlari taqchilligi to‘sqinlik qilgan. Bunday sharoitda savdoni har qanday miqdorda oshirish juda ta’sirli.

Biroq 9 may kuni Xitoyning bojxona agentligi tomonidan e’lon qilingan 3,9 foiz o‘sish sarlavhasidagi maqola haqiqatdan uzoqroq edi.

Oyning oxirida e’lon qilingan batafsil statistik ma’lumotlarga ko‘ra, Xitoy eksporti narxi aprel oyida o‘tgan yilga nisbatan 8 foiz yoki undan ko‘proqqa oshgan. Agar shunday bo‘lsa, Xitoyning eksport hajmi o‘tgan oyda qisqargan bo‘lishi kerak.

Narxlarning bu o‘sishi Xitoyning savdo hamkorlarida, xususan Amerikada inflyatsiyani kuchaytiradi degan bo‘rttirilgan farazni paydo qildi.

San-Fransisko Federal zaxira banki iqtisodchilarining fikriga ko‘ra, Xitoyda ishlab chiqarilgan tovarlar 2017 yilda Amerika shaxsiy iste’mol xarajatlarining 2 foizdan kamrog‘ini tashkil etgan.

Xitoyning kovid bilan bog‘liq muammolari, masalan, raqib ishlab chiqaruvchilarga o‘z narxlarini oshirishga imkon berish orqali ta’sirga ega bo‘lishi mumkin. Biroq Amerika inflyatsiyasining aksariyati Amerikaning o‘zida amalga oshadi.

Lekin Xitoy eksporti Amerikadagi muammolarning qurboni bo‘lishi mumkin.

Amerikaning iqtisodiy sekinlashuvi Xitoy tovarlariga bo‘lgan talabning zaiflashishiga, shuningdek, ularning ta’minotidagi uzilishlarga sabab bo‘ladi.

Xarid bo‘yicha menejerlar o‘rtasida o‘tkazilgan so‘rovlar shuni ko‘rsatdiki, joriy yilning o‘tgan davrida eksport buyurtmalari hajmi har oy pasaygan.

Xitoyning rasmiy statistik ma’lumotlari o‘tgan oy G‘arb ham o‘zini to‘sib qo‘ygan paytda juda katta talabga ega bo‘lgan kompyuterlar va maishiy texnika eksporti kamayganini ko‘rsatdi.

Biroq hamma narsa sekinlashmaydi. Xitoyning Rossiyadan importi Ukrainadagi urushdan keyin ham o‘sishda davom etyapti, chunki sanksiyalar Rossiyaning G‘arb bozorlariga kirishiga to‘sqinlik qilmoqda. “Zamin” yangiliklarini “Vkontakti”da kuzatib boring