Trampning tinchlik rejasi: Ukrainaga Yevropa kuchlari kiritiladimi?

AQSH prezidenti Donald Tramp Ukrainadagi urushni yakunlash bo‘yicha o‘z rejasini e’lon qilish arafasida turibdi. Ushbu reja bo‘yicha, o‘t ochish to‘xtatilgandan so‘ng Ukraina hududiga Yevropa davlatlarining tinchlikparvar kuchlarini joylashtirish taklif qilinmoqda. Bu haqda AQSH ma’muriyatining yuqori lavozimli vakiliga tayanib, The New York Post nashri xabar berdi.

Eslatib o‘tamiz, 21 aprel kuni Tramp Rossiya va Ukraina bilan bo‘layotgan muzokaralarning barcha tafsilotlarini uch kun ichida e’lon qilishini ma’lum qilgan edi. NYP'ga ko‘ra, agar tomonlar o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha kelishuvga erishsa, Ukrainada Yevropaning tinchlik o‘rnatuvchi qo‘shinlari joylashtirilishi mumkin.

«Asosiy murakkablik shundaki, xavfsizlik kuchlari qanday shakllantirilishi lozimligi muhokama qilinmoqda. Biz buni «qarshilik kuchlari» deb atayapmiz. Bu — ukrainaliklar talab qilayotgan xavfsizlik kafolatlarining muhim qismidir va biz ularning buni qabul qilishiga umid qilyapmiz», — dedi nashrning yuqori manbasi.

Shuningdek, o‘t ochish to‘xtatilishini kuzatib borish uchun alohida tinchlikparvar missiya ham tashkil etilishi nazarda tutilmoqda. Ushbu guruh ruslar, ukrainlar va NATOga a’zo bo‘lmagan uchinchi bir davlat vakillaridan iborat «qo‘shma komissiya» shaklida ishlaydi. Uchrashuvlarning so‘nggi ishtirokchisi har ikki tomon qurolini tashlaganini nazorat qilish maqsadida front chizig‘ida kuzatuvni olib boradi.

NYP manbasining aytishicha, AQSHning ham bu missiyada ishtirok etishi mumkin, ammo bu qatnashuv harbiy kuch sifatida emas, balki «uchinchi tomon bilan moliyaviy yordamchi» maqomida bo‘lishi mumkin.

Urushga yechim topish bo‘yicha kelishuv shartlari hozircha to‘liq shakllantirilmagan. NYP ma’lumotiga ko‘ra, Rossiya va Ukraina ushbu rejani alohida-alohida muhokama qilmoqda. Tramp esa agar tomonlar kelishuv jarayonini sun’iy ravishda murakkablashtirsa, AQSH tinchlik muzokaralaridan chiqishi mumkinligini ma’lum qilgan. Biroq, u Vashingtonda ushbu muammoni hal qilish uchun yaxshi imkoniyat borligiga ishonmoqda.

Shuningdek, 17 aprel kuni Parij shahrida AQSH, Ukraina va Yevropa davlatlari vakillarining uchrashuvlari o‘tkazildi. Unda Amerika delegatsiyasi tomonidan «Ukrainada uzoq muddatli va barqaror tinchlik o‘rnatish sxemalari» taklif qilindi. Ushbu takliflar Rossiya tomoniga ham yuborilgan.

Bloomberg axborot agentligining qayd etishicha, AQSH o‘z taklifida Rossiya tomonidan bosib olingan hududlarning Rossiya nazorati ostida qolishini va Ukrainaning NATOga kirishi masalasini kun tartibidan chiqarishni taklif qilmoqda. Shu bilan birga, The Wall Street Journal nashri Amerika takliflari orasida Qrimning Rossiyaga tegishli ekanligini rasman tan olish kabi shartlar ham borligini yozdi.

NYP manbasining so‘zlariga ko‘ra, Ukraina tomoni amalda o‘z hududining 20 foizidan voz kechishga tayyor, lekin buni yuridik jihatdan tan olmoqchi emas. «Chunki de-yure biz bu hududlarning tortib olinishini tan olsak, keyin ularni boshqa hech qachon qaytarib ololmaymiz», deb tushuntirgan yuqori mansabdor vakil.

Hozirda ushbu reja va tinchlik muzokaralari natijasi butun jahon jamoatchiligi tomonidan qizg‘in muhokama qilinmoqda. Har ikki davlatning ham bu rejaga munosabati qanday bo‘lishi ko‘pchilik uchun qiziqarlidir. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!