Suriya rahbariga uch suiqasd, Turkiyadan rasmiy mudofaa qo‘llovi...

So‘nggi yetti oy ichida Suriya muvaqqat prezidenti Ahmad ash-Shar’aga qarshi uchta suiqasdning oldi olingani to‘g‘risida Yaqin Sharqdagi bir qator nashrlar Isroilning “Yedioth Ahronoth” gazetasi materialiga tayanib xabar tarqatdi. Ma’lumotlar mustaqil rasmiy manbalar tomonidan to‘liq tasdiqlanmagani eslatib o‘tiladi.

Birinchi urinish mart oyida Damashq shahridagi Qasr al-Shaab saroyi atrofida qayd etilgani aytilmoqda. Turkiya xavfsizlik tuzilmalari zudlik bilan xarakatga o‘tib, gumonlanuvchini neytrallashtirgani bildirilgan.

Ikkinchi reja Ahmad ash-Shar’aning Suriyaning Iordaniya bilan chegaradosh Dar’a shahriga safari oldidan tayyorlangani aytiladi. Bu gal Suriya va Turkiya xavfsizlik idoralari birgalikda amalga oshirgan tezkor choralar natijasida urinish ham bartaraf etilgani qayd etilmoqda.

Uchinchi va manbalar ta’rificha eng jiddiy ssenariy Damashqda ash-Shar’aning doimiy harakat yo‘nalishida pinhona rejalashtirilgan. Maxsus xizmatlar kuzatuv va muqobil choralar orqali bu harakatni ham vaqtida ma’lum etib, amalga oshishiga yo‘l qo‘ymagan.

Isroil hamda arab manbalariga ko‘ra, aholi orasida ortiqcha xavotir va sarosima yuzaga kelmasligi uchun ash-Shar’a o‘z atrofiga ushbu suiqasdlar haqida axborotni cheklashni buyurgan. Rasmiy tasdiq bo‘lmagunicha ma’lumotlar ehtiyotkorlik bilan qabul qilinishi tavsiya etiladi.

Ma’lumot o‘rnida aytish joiz: “Hay’at tahrir ash-Shom” (HTS) guruhi 2024 yil 8 dekabr kuni Bashar Asad boshqaruvining ag‘darilishi jarayonida muhim rol o‘ynagani haqida ma’lumotlar mavjud. Shu voqealar ortidan guruh rahbari sifatida tanilgan Ahmad ash-Shar’a mamlakatning amaliy rahbari maqomiga ko‘tarilgani qayd etiladi. Bu xulosalar ham mustaqil tarzda to‘liq tasdiqlanmagan.

Eslatib o‘tamiz, Isroil davlatining diaspora masalalari bo‘yicha vaziri Amixay Chikli yaqinda Ahmad ash-Shar’ani “terrorchi” deb atagan va uni yo‘q qilish chaqirig‘i bilan chiqish qilgani xalqaro e’tiborni tortgan edi. Siyosiy bayonotlar fonida xavfsizlik masalalari yanada murakkab tus olmoqda.

Turkiya ommaviy axborot vositalari tarqatgan yangiliklarga ko‘ra, Damashq rahbariyati Anqaradan mudofaa salohiyatini oshirish, chegara xavfsizligini mustahkamlash va qator qurolli uyushmalarga qarshi kurash borasida rasman yordam so‘ragan. Bu murojaatga javoban Turkiya tomoni ta’lim, amaliy tajriba almashish va texnik ko‘mak ko‘rsatishni davom ettirishini bildirgan.

“Turkiyaning bosh maqsadi Suriyaning siyosiy birligi va hududiy yaxlitligini qo‘llab-quvvatlash, shuningdek mintaqada barqaror tinchlik o‘rnatish bo‘yicha sa’y-harakatlarga yetakchilik qilishdan iborat”, – deyiladi Turkiya mudofaa vazirligi bayonotida. Anqara shu orqali mintaqadagi o‘z ta’sirini xavfsizlik va barqarorlik loyihalari orqali mustahkamlashga intilayotgani kuzatiladi.

Suiqasdlar mavjudligi haqidagi axborotlar fonida Suriyadagi kuchlar muvozanati yana bir bor diqqat markazida. Agar manbalarda keltirilgan tezkor choralar rost bo‘lsa, himoya tizimlari o‘zaro hamkorlik sharoitida ancha faol ishlayotganini ko‘rish mumkin. Biroq vaziyat yuzasidan to‘liq tasdiqlangan huquqiy va texnik ma’lumotlar taqdim etilmaguncha, barcha xulosalarni shartli deb qarash kerak.

Shu paytda kuzatuvchilar uchun asosiy savol shu: xavfsizlik tuzilmalari uch marta oldini olgan urinishlardan so‘ng qanday profilaktik mexanizmlar joriy etilayapti? Kortej yo‘nalishlarini o‘zgartirish, signallar shifrini yangilash, mahalliy ma’lumot beruvchilar tarmog‘ini kengaytirish kabi choralar haqida rasmiylar hozircha jiddiy ma’lumot cheklangan rejimda gapirmoqda.

Mintaqada vaziyat o‘zgaruvchan. Har qanday siyosiy keskinlik sharoitida yuqori darajadagi shaxslarga nisbatan tahdidlar tobora ko‘proq gibrid shaklda namoyon bo‘lmoqda: mahalliy guruhlar, tashqi ta’sirlar, axborot operatsiyalari va ko‘chma terroristik tarmoqlar bir vaqtning o‘zida faollashishi mumkin. Shu bois Suriya–Turkiya xavfsizlik hamkorligining qay tarzda chuqurlashishi kelgusi oylarda katta qiziqish uyg‘otadi.

Xulosa: so‘nggi xabarlar hatto siyosiy tepalikdagi shaxslar himoyasida ham zaif nuqtalar bo‘lishi mumkinligini ko‘rsatmoqda. Manbalar aytganidek, uchta urinish omad bilan to‘xtatilgan bo‘lsa-da, tahdid indikatorlari yuqori darajada saqlanmoqda. Telegramma, ochiq manbalar va xalqaro diplomatik kanallar orqali kelayotgan signallarni diqqat bilan kuzatish zarur. Barqaror xavfsizlik – bu bitta operatsiya emas, uzluksiz jarayon. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!