Kambodja bosh vaziri Xun Manet tomonidan Nobel tinchlik qo‘mitasiga yuborilgan rasmiy maktub jahon siyosatida yangi muhokamalarga yo‘l ochdi. Ushbu murojaatda AQSH prezidenti Donald Trampning xalqaro tinchlikka qo‘shgan hissasi alohida ta’kidlanib, uni tinchlik sohasidagi Nobel mukofotiga nomzod sifatida ko‘rsatish taklifi bildirildi, deb yozmoqda mamlakat matbuot agentliklari.
Maktub 2025 yil 7 avgust kuni yuborilgan bo‘lib, unda Xun Manet o‘zini Kambodja Qirolligining bosh vaziri sifatida tanishtirgan holda, AQSHning 45- va 47-prezidenti hurmatli Donald Trampni tinchlikni targ‘ib qilishdagi tarixiy va jiddiy sa’y-harakatlari uchun e’tirof etish sharafiga ega ekanini bayon qilgan.
“Siyosiy aql va vazminlik namunasi” — Trampning yetakchi qiyofasi
Xun Manet o‘z maktubida Trampni “o‘ziga xos siyosiy aql-zakovatga ega, vaziyatni aniq baholaydigan” lider sifatida ta’riflagan va uning Kambodjaning Tailand bilan yuzaga kelgan chegaraviy tortishuvni hal etishdagi vositachilik faoliyati uchun samimiy minnatdorchilik bildirgan.
Shuningdek, maktubda Trampning nafaqat Janubi-Sharqiy Osiyo, balki butun dunyo bo‘ylab “eng noaniq va murakkab mintaqalarda” tinchlik va barqarorlikni tiklashda erishgan katta yutuqlari qayd etilgan.
Qonli to‘qnashuv va to‘xtatilgan mojaro: AQSH yetarlicha ta’sir ko‘rsatdimi?
Eslatib o‘tamiz, 2025 yil 24 iyul kuni Tailand va Kambodja chegarasida keskin vaziyat yuzaga kelib, bir qator qurolli to‘qnashuvlar kuzatilgan edi. Har ikki davlatda ham o‘nlab qurbonlar va minglab aholi evakuatsiya qilingani rasman tasdiqlangan.
29 iyul kuni esa ikki mamlakat delegatsiyalari Malayziya poytaxti Kuala-Lumpurda o‘zaro uchrashuv o‘tkazib, soat yarim tunda otishmalarni to‘xtatish bo‘yicha kelishuvga erishgan.
Ayni muzokaralar arafasida Donald Tramp ommaviy ravishda chiqish qilib, "millionlab insonlarning hayoti xavf ostida" ekanini ta’kidlagan va agar mojaro to‘xtatilmasa, AQSHning har qanday iqtisodiy hamkorlikdan voz kechishini aniq bayon qilgan. Shu tahdid va diplomatik bosim orqali u ikki mamlakatni tinchlik kelishuviga undaganini ochiq aytgan.
Tinchlik uchun kurash: siyosiy bahsmi yoki haqiqat?
Kambodjaning bu tashabbusi xalqaro maydonda turli fikrlarni keltirib chiqarmoqda. Ayrim tahlilchilar Xun Manetning bu qadamini AQSH bilan yaqin munosabatlarni mustahkamlashga qaratilgan diplomatik qadam, deb baholashsa, boshqalar buni tinchlik uchun amaliy harakat sifatida qo‘llab-quvvatlashmoqda.
Nima bo‘lganda ham, Donald Tramp atrofidagi tortishuvlar yana bir bor Nobel mukofotining siyosiy tanlov orqali qanday shakllanishini jamoatchilik diqqatiga olib chiqmoqda. Endi esa barcha ko‘zlar Osloga — mukofot egasi e’lon qilinadigan kunga qaratilgan.
Tarixda turli bahslar ostida berilgan tinchlik mukofotlari bo‘lgan, ammo bu galgi nomzodlik qanday baholanar ekan? Javob – yaqin vaqt ichida ma’lum bo‘ladi.
