Jahon siyosiy sahnasi yana qaynoq voqealarga boy. Xususan, Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi uzoq yillik harbiy to‘qnashuvga nuqta qo‘yish bo‘yicha AQSH tomonidan navbatdagi jiddiy diplomatik qadam tashlandi. Bu haqda Polshaning mashhur Onet.pl nashri jurnalistlari o‘z manbalariga tayangan holda ma’lum qildi.
6 avgust kuni Moskvada Rossiya prezidenti Vladimir Putin va Amerika ishbilarmoni Stiv Uitkoff o‘rtasida yopiq eshiklar ortida o‘tgan uchrashuv chog‘ida, ular o‘rtasida Donald Tramp ma’muriyati tomonidan yuborilgan “juda manfaatli” taklif muhokama qilingan.
Onet.pl manbalarining ta’kidlashicha, mazkur taklifda bir qancha muhim bandlar qamrab olingan:
- Harbiy harakatlarni vaqtincha to‘xtatish (lekin bu tinchlik kelishuvi sifatida emas, balki vaqtinchalik otashkesim);
- Rossiyaning Ukrainada egallab turgan hududlariga nisbatan amaliy nazoratni tan olish (muammoni hal qilish masalasi esa 49 yoki 99 yilga kechiktirilishi mumkinligi bilan);
- Rossiyaga nisbatan joriy qilingan ko‘plab iqtisodiy va siyosiy sanksiyalarni bekor qilish, shu bilan birga, uzoq muddatli istiqbolda energetika sohasida hamkorlikni qayta tiklash va Rossiya gaz-nefti importini qayta boshlash.
E’tiborlisi shundaki, takliflar to‘plamida NATOning kengayishini cheklash yoki Ukrainaga harbiy yordamni to‘xtatishga oid kafolatlar berilmagan. Ammo jurnalistlar ta’kidlashicha, Rossiya tomoni bu oxirgi bandga rozilik bildirgan.
Bu ma’lumotlar hozircha rasmiy manbalar tomonidan tasdiqlangan yoki rad etilgan emas. Har ikki tomon — ham AQSH, ham Rossiya — bunday mozaik siyosiy jarayonlar yuzasidan o‘ziga xos ehtiyotkorlik bilan harakat qilmoqda.
Ma’lumotlarga ko‘ra, Stiv Uitkoff Moskvaga tashrif buyurgan vaqtda, Donald Tramp Kremlga o‘zining keskin talablarini yetkazishga tayyorgarlik ko‘rayotgan bo‘lgan. Agar ushbu talablar belgilangan muddatda bajarilmasa, AQSH Rossiya neftini xarid qilayotgan davlatlarga soliq boji joriy etishini ma’lum qilgan. Bu qadam, o‘z navbatida, Kreml uchun jiddiy bosim sifatida baholanmoqda.
Tramp Uitkoff va Putin uchrashuvidan so‘ng Yevropa ittifoqchilari bilan batafsil muloqotlar o‘tkazgan. Ular orasida uch tomonlama muzokaralar tashkil etish taklifi ham muhokama qilingan bo‘lib, Tramp 11–17 avgust kunlari oralig‘ida Rossiya va Ukraina prezidentlari ishtirokida to‘g‘ridan to‘g‘ri uchrashuv o‘tkazish niyati borligini bildirgan.
Kreml bu taklifni jiddiy qabul qilgan ko‘rinadi. Rossiya prezidenti Vladimir Putin AQSH yetakchisi bilan tez orada yuzma-yuz uchrashuv bo‘lib o‘tishini tasdiqlagan va manzil sifatida Birlashgan Arab Amirliklarini taklif qilgan. Uning ta’kidlashicha, u Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy bilan uchrashishga ham qarshi emas, biroq bu uchrashuv uchun ma’lum sharoitlar yaratilishi lozim va bu hozircha uzoq istiqbol masalasidir.
Bloomberg ham o‘z manbalari orqali Trampning rejalari haqida xabar tarqatgan: u Putin bilan bo‘ladigan muzokaralarda otashkesim va “hududlar almashinuvi” masalasini muhokama qilishni maqsad qilgan. Ammo bu “almashinuv” nimani anglatishi aniqlashtirilmagan.
Ma’lumki, Putin avvalroq bir necha marta ta’kidlaganki, agar Ukraina o‘z qo‘shinlarini Donetsk, Lugansk, Xerson va Zaporijjya viloyatlaridan to‘liq chiqarsa, Rossiya ham o‘t ochishni to‘xtatishga tayyor. Ammo shuni unutmaslik kerakki, ushbu hududlar rasman Rossiya Federatsiyasi Konstitutsiyasiga qo‘shib olingan bo‘lsa-da, ularning to‘liq qismi Rossiya tomonidan nazorat qilinmayapti.
Hozirda butun xalqaro jamoatchilik bu jarayonlarni diqqat bilan kuzatmoqda. Agar bu tashabbus amalga oshsa, jahondagi eng ko‘p qurbonlar olib kelgan qurolli mojarolardan biriga nuqta qo‘yilishi mumkin. Shunday ekan, keyingi haftadagi voqealar nafaqat Yevropa, balki butun dunyo uchun katta siyosiy ahamiyatga ega bo‘ladi.
