Oxirgi bir yil ichida Jammu va Kashmirda terrorizm ham geografiya, ham uslub jihatidan o‘zgardi. Eng og‘ir voqea 2025-yil 22-aprelda Pahalgam yaqinida sodir bo‘ldi, qo‘lyozorlar 26 turistni o‘ldirdi. Hindiston tashqi ishlar kotibining bayonotiga ko‘ra, hujumchilar Pokistonda joylashgan «Lashkar-ye-Tayyiba» guruhi a’zolari bo‘lib, boshqa nom bilan harakat qilgan. Bu hujum turizmga zarba berish va diniy nizo qo‘zg‘atish uchun qasddan amalga oshirilgan. Xususan, 2024-yil 9-iyunda Reasi tumanidagi avtobusga qilingan hujumda hind ziyoratchilariga o‘t ochilib, transport daraga tushirilgan edi. Ikkala voqea ham mojaroni konfessional yo‘nalishga burish va sof aholini qo‘rqitish niyati borligini ko‘rsatdi.
Geografiya o‘zgarishi
Ko‘p yillar davomida asosiy maydon Kashmir vodiysi edi. Biroq 2024–2025-yillarda hujumlarning ko‘p qismi Pir Panjal tog‘idan janubdagi Jammuning Rajuri–Punch–Doda hududlariga ko‘chdi. Bu yerlardagi o‘rmonlar, baland tog‘ yo‘llari va tarqoq qishloqlar kichik guruhlarga yashirinish imkonini berdi. Hisobotlarda Jammuda xavfsizlik kuchlariga qilingan hujumlar soni sezilarli oshgani qayd etildi. 2024-yil 16-iyulda Dodadagi jangda to‘rt nafar hind armiyasi askari halok bo‘lgan, 2025-yilda esa bunday to‘qnashuvlar davom etgan.
Yangi taktika va qurollar
Hujumchilar yangi sharoitga moslashib, kichik va yaxshi tayyorgarlik ko‘rgan guruhlar bilan kechqurungi zasada, qisqa otishmalar va tezkor o‘rmonga yo‘qolish usulidan foydalanmoqda. Olingan qurollar orasida AQSH ishlab chiqargan M4 avtomatlari va bronejiletni tesha oladigan «steel-core» o‘q-dorilari ham bor. Mutasaddilar bu qurollar chegaradan o‘tayotgan kanallar orqali kelayotganini aytishmoqda. 2024-yilda Katua va Punch hodisalarida ham shunday ma’lumotlar qayd etilgan.
Pahalgam voqeasi va konfessional tahdid
Hukumatning bayonotiga ko‘ra, Pahalgamdagi qurol hujumi yaqindan boshga otishlar bilan amalga oshirilgan bo‘lib, asosiy maqsad qo‘rquv uyg‘otish va turizm mavsumini izdan chiqarish edi. O‘tgan yili 23 million sayyoh kelgani qayd etilgan. BMT Xavfsizlik Kengashi ham bu qurollikni qoralab, rejalashtiruvchilar va moliyalashtiruvchilar javobgarligiga chaqirdi.
Fuqarolarga hujumlar
Jammu va Kashmirdan tashqaridagi aholi ham maqsad qilinmoqda. 2024-yil oktyabrda tunnel qurilishi yaqinida yetti kishi o‘ldirildi, ulardan oltitasi mehnatchi muhojir edi. Bu mehnatchilar asosiy nishon bo‘lib qolganini ko‘rsatadi. Shu bilan birga, 2024-yil Dodada va 2025-yil Kulgamda xavfsizlik xizmatchilari ham qurbon bo‘ldi. Ziyoratchilar va turistlar esa 2024-yil Reasida, 2025-yil Pahalgamda hujumga uchradi.
Terrorchi guruhlar va niqoblar
Ko‘plab hujumlar ortida Pokistonda joylashgan tashkilotlarning turli frontlari va soxta nomlari bor. «The Resistance Front» (TRF) Pahalgam hujumini o‘z zimmasiga olgan, ammo keyin bosim tufayli sukut saqlay boshladi. 2025-yil iyulida AQSH TRF’ni xorijiy terrorchi tashkilot sifatida e’lon qildi. Hindiston bu qadamni qo‘llab-quvvatladi, chunki u kurashdagi dalillar bilan mos keladi.
Hindistonning javobi
So‘nggi bir yil ichida Hindiston qat’iy va ko‘p qirrali choralar ko‘rdi. Pahalgamdan keyin xavfsizlik tizimi vodiyda va Pir Panjal orqali yangi usullarni joriy qildi, may–iyun 2025-yilda bir qator muvaffaqiyatli operatsiyalar o‘tkazildi. Hokimiyat ham «yumshoq nishon»larni mustahkamladi. Masalan, 2025 yilgi Amarnatx ziyorati uchun yo‘llar vaqtincha «no-uchish zonasi» deb e’lon qilinib, dron orqali tahdidlarni bartaraf etish uchun havo kuzatuvlari kuchaytirildi.
Diplomatik va siyosiy yondashuv
2025-yil 7-may kuni tashqi ishlar kotibi Hindistonning pozitsiyasini ochiq bayon qildi: hujumchilar va ularning qo‘llovchilari chegaradan tashqarida, Hindiston esa o‘lchovli va ehtiyotkorlik bilan javob qaytaradi. Bu bayonot mamlakat aholisi va xalqaro hamjamiyat uchun muhim signal bo‘ldi – Hindiston hayot, iqtisodiyot va ijtimoiy osoyishtalikni himoya qiladi.
Xulosa
Jammu va Kashmirda terrorizm tahdidi o‘zgarib, yangi taktikalar bilan namoyon bo‘lmoqda. Vodiydan Jammuning tog‘li hududlariga ko‘chish yangi qiyinchiliklar yaratdi. Biroq Hindistonning xavfsizlik, diplomatik va xalqaro yo‘nalishlardagi ko‘p qirrali javobi tahdidning murakkabligini anglashdan dalolat beradi. Asosiy maqsad – inson hayotini himoya qilish, iqtisodiy o‘sishni saqlash va terrorizmning qo‘rquv va bo‘linishga olib kelishiga yo‘l qo‘ymaslik.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
