Jahon ommaviy axborot vositalari bir necha kun davomida AQSH va Rossiya vakillari tomonidan ishlab chiqilgan deb aytilayotgan 28 bandli «tinchlik rejasi» matnini muhokama qildi. Hujjat 2022 yilgi Istanbul kelishuvlari loyihasiga nisbatan Kiyev uchun deyarli hech qanday yon bosishni o‘z ichiga olmagani va Moskva uchun yangi imtiyozlarni mujassam etgani sababli, Yevropa va Ukrainada keskin tanqidga uchradi.
Mualliflik mojarosi: Kim aybdor?
Rejaning mazmunidan ham ko‘ra, uning muallifi kim ekanligi katta savollarni keltirib chiqardi. Bir guruh respublikachi senatorlar AQSH Davlat kotibi Marko Rubio ularga bu taklif Vashington tomonidan emas, balki Rossiya xohishlarining ro‘yxati sifatida qabul qilingan hujjat ekanligini aytganini ta’kidlashdi.
Biroq, Davlat departamenti va Rubioning o‘zi Twitter (X) orqali bu da’voni rad etib, «tinchlik taklifi AQSH tomonidan ishlab chiqilgan» deb bayonot berdi. CNN bu ochiq raddiyani «chalkash va noqulay vaziyatga aylanishi mumkin bo‘lgan burilish» deb atadi. Polsha bosh vaziri Donald Tusk ham «ishni boshlashdan avval reja muallifi kim va u qayerda yaratilganini aniqlashtirib olish afzal» deb yozdi.
Lingvistik shubhalar va Kreml terminlari
Britaniyaning The Guardian gazetasi reja matnidagi ayrim iboralar ingliz tilida tabiiy eshitilmasligini va rus tilidan havola etilgan so‘zma-so‘z tarjimaga o‘xshashini qayd etdi. Masalan, «It is expected» (kutiladi) kabi passiv konstruktsiya rus tilidagi «ojidayetsya» fe’lining noqulay tarjimasi ekani aytildi. Shuningdek, hujjatda bosib olingan Ukraina hududlarini Kreml ishlatadigan «yangi hududlar» termini bilan atash ham shubhalarni kuchaytirdi.
AQSH maxsus vakili Stiv Uitkoffning Axios muallifiga javoban, reja haqidagi ma’lumotni Kirill Dmitriyevdan olgan bo‘lishi mumkinligini yozib, keyinchalik bu xabarni o‘chirib tashlagani ham bu mojaroga o‘z hissasini qo‘shdi.
Jenevadagi muzokaralar: 19 bandlik yangi hujjat
Mualliflikka oid shubhalarga qaramay, reja muhokamalar uchun boshlang‘ich nuqtaga aylandi. Ukraina va G‘arb vakillari Jenevada o‘tgan «samarali muzokaralar» davomida tinchlikka erishish bo‘yicha yangilangan «hadli hujjat» ishlab chiqilganini ma’lum qilishdi. FT ma’lumotlariga ko‘ra, dastlabki 28 bandli reja 19 bandgacha qisqartirilgan. Hujjatdan Ukraina Qurolli Kuchlari sonini qisqartirish, to‘liq amnistiya va Rossiyaning muzlatilgan aktivlaridan $100 mlrd.ni ajratish kabi bahsli bandlar olib tashlandi.
Ukraina prezidenti ofisi maslahatchisi Aleksandr Bevz eng muammoli masalalar bo‘yicha yakuniy qarorlarni prezidentlar Tramp va Zelenskiy qabul qilishi lozimligini ta’kidladi. Shu bilan birga, Kreml 28 bandli loyihani «mavjud bo‘lgan yagona mazmunli variant» deb hisoblashini ma’lum qilib, yangilangan 19 bandli reja qabul qilib bo‘lmas deb atadi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
Mehmon guruhidagi foydalanuvchilar ushbu nashrga izoh qoldira olmaydi.
