Gipertoniya yoki yuqori qon bosimi – ko‘p hollarda alomatsiz kechadigan, ammo organizmga jiddiy zarar yetkazadigan kasallik hisoblanadi. Odatda qon bosimi 180/110 mm. simob ustunidan oshmagunicha u sezilarli belgilari bilan bilinmasligi mumkin. Biroq qon bosimi uzoq vaqt davomida yuqori bo‘lsa, u turli a’zolarga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Keng tarqalgan alomatlar orasida tez-tez hojatga chiqish, ayniqsa kechasi uyg‘onish, ko‘rishning xiralashishi yoki ikki xil ko‘rish, oyoqlarda shish paydo bo‘lishi kuzatiladi. Shuningdek, nafas qisishi, tez charchash, zaiflik, bezovtalik, burundan qon ketishi ham yuqori qon bosimining ko‘rinishlaridan biri bo‘lishi mumkin. Yurak urishining notekisligi, og‘riq sezilishi, bosh aylanishi va bosh og‘rig‘i ham gipertoniyadan darak beradi.
Gipertoniyaning sabablari turlicha bo‘lib, ular orasida genetik omillar va tashqi muhit ta’siri yetakchi hisoblanadi. Birinchi darajali qarindoshlarida gipertoniya bo‘lgan odamlarda kasallikka chalinish ehtimoli yuqori.
Eng ko‘p uchraydigan sabablar qatorida haddan tashqari tuzli ovqatlarni iste’mol qilish, qon tomirlarining torishi, buyrak kasalliklari, qandli diabet, qalqonsimon bez muammolari, yurakdagi aorta chiqish yo‘lining torligi, gormonal buzilishlar, shuningdek, buyrak o‘smalari kabi holatlar qayd etiladi.
