Пригожиннинг ўлими Путин учун нимани англатади?

Евгений Пригожиннинг ўлими “Вагнер” бизнес империясини назорат қилиш учун кураш бошланишини англатади. Таҳлилчилар “Путин ошпази”нинг вафоти қандай оқибатларга олиб келиши мумкинлигини прогноз қилди. Бу ҳақда Reuters хабар берди.

Таҳлилчиларга кўра, Пригожиннинг эҳтимолий ўлими Россия президенти Владимир Путинни қисқа муддатда кучлироқ қилиб, ундан заиф кўринишни четлаштиради. Бироқ бу уни жангчиларни урушнинг энг қонли нуқталарига юбориш ва бутун Африка бўйлаб Россия манфаатларини илгари суриш Кремлга фойдали экани ҳақидаги даъволаридан маҳрум қилади.

24 соатлик сукутдан сўнг Путин Тверь вилоятида ҳалокатга учраган самолёт бортида бўлган барча 10 кишининг оила аъзоларига “самимий ҳамдардлик” билдирди ва Пригожинни “иқтидорли тадбиркор” сифатида мақтади. Самолётнинг қулашига нима сабаб бўлгани ҳозирча аниқ эмас.

У тўлиқ тергов ўтказишга ваъда берди, аммо унинг натижаси Пригожин исён уюштиргани учун қасос сифатида ўлдирилган деган кенг тарқалган ишончнинг ўрнини эгаллаши даргумон.

АҚШ самолёт уриб туширилганига оид бир қанча вариантларни кўриб чиқмоқда, жумладан, расмийлар у “ер-ҳаво” тоифасидаги ракета нишони бўлгани ҳақида гапирган.

Таҳлилчилар фикрича, Кремлнинг иштироки ҳақидаги тахмин ҳақиқатдан ҳам Путиннинг мақсадларига мос келиши мумкин.

Самолёт ҳалокати сабаблари нима бўлишидан қатъи назар, ҳамма буни қасос сифатида қабул қилади. Путин, шунингдек, кўплаб хавфсизлик амалдорлари ва ҳарбийлар нуқтаи назаридан Пригожиннинг ўлими ҳар қандай потенсиал издошлари учун сабоқ бўлиши керак, — дейди “Р.Политик” консалтинг компанияси асосчиси Татьяна Становая.

Нотўғри фараз

Авиаҳалокат Пригожин ва унинг “Вагнер” ёлланма аскарлари Москвага марш бошлашини эълон қилганидан икки ой ўтиб содир бўлди. Ўтмишда сотқинларга нисбатан нафратини тилга олган Путин буни “орқадан пичоқ уриш” деб атади.

Исёнга уринишдан сўнг, Пригожин Россия мудофаа раҳбарияти билан низосига барҳам берди. У Кремль билан Беларусга кетишини назарда тутган келишувга қарамай, Россияга эркин кириб-чиқди.

Ҳозирда Россия томонидан “хорижий агент” дея таърифланган Кремлнинг собиқ спикери Аббос Галлямовнинг айтишича, Пригожин ўз фаолиятининг кўлами ва аҳамияти туфайли Путин учун ўзини аҳамиятли шахс ҳисоблаган.

Буларга Африкадаги кенг кўламли операциялар сабаб бўлган. Пригожин у ерда олтин ва олмос қазиб олиш учун имтиёзлар эвазига Мали ва Марказий Африка Республикаси каби мамлакатларда ёлланма хизматларини кенгайтирган.

Кремль буни хусусий тижорат амалиёти сифатида кўрсатган, аслида “Вагнер”дан Франция ва АҚШ каби Ғарб давлатлари билан рақобат қилиб, қитъада Россия таъсирини кенгайтириш учун фойдаланган.

Пригожин Путин буларнинг барчасини хавф остига қўйишни хоҳламайди деб ўйлаган. У Путин учун барча потенциал исёнчиларга сигнал юбориш қанчалик муҳимлигини эътиборсиз қолдирган, — таъкидлайди Галлямов.

“Тахтлар ўйини”

Аммо Пригожиннинг ўлими тасдиқланса, Путинга йўқотишларсиз тушмайди. Таҳлилчиларнинг айтишича, бу “Вагнер”нинг улкан бизнес империясини назорат қилиш учун тартибсиз курашга олиб келади.

Мудофаа вазирлиги билан қўшилишга тайёр прагматистлар ва ижтимоий медиа каналларида аллақачон ўз ғазабини чиқараётган ўта миллатчи фракция ўртасида бўлинишга олиб келади.
Ўйлайманки, у кўп жиҳатдан “Тахтлар ўйини” ёки “Сопрано” каби муҳитга айланиши мумкин, бундай ҳолатда кичикроқ фракциялар ва кичикроқ “Вагнер” гуруҳлари рақобатлашади. Узоқ муддатда, менимча, бу Россия учун стратегик йўқотиш бўлади, — деди у.

Лондонда жойлашган РУSI таҳлил маркази таҳлилчиси, “Россия Африкада” китоби муаллифи Самюэль Раманининг айтишича, Пригожиннинг кенг тармоғининг йўқолиши Путин учун салбий бўлади.

У Пригожин қитъада ўрнатишга муваффақ бўлган кўплаб шахсий алоқаларини, жумладан Мали ва Марказий Африка Республикаси каби санкциялар остидаги мамлакатлардан олтин ва олмосларни экспорт қилиш учун зарур бўлган алоқаларни йўқотади, — дейди Рамани.

Унинг сўзларига кўра, Россия томонидан уруш олиб боришда энг самарали икки шахснинг қулаши Москванинг келгуси йилда давомли ҳужум операцияларини ўтказишига тўсқинлик қилиши мумкин. Агар Путин Пригожиннинг ўлимига жавоб берса, бу Россия президентининг “шафқатсиз репрессияга тайёр” эканидан далолат беради.

Авиаҳалокат рус медиаси Россиянинг Украинадаги уруш ҳаракатларининг собиқ қўмондони Сергей Суровикин Россия ҳаво кучлари раҳбари лавозимидан четлатилгани ҳақида хабар берган куннинг ўзида содир бўлди. Кенг тарқалган, аммо тасдиқланмаган хабарларга кўра, Суровикин Пригожин билан исёнга уринишда ҳамкорлик қилган.

Аммо бу заифликни ҳам кўрсатади, чунки у илгари ўз коалициясига қўшиб, уларни тинчлантиришга қодир бўлган ултрамиллатчиларни бостириш учун ҳозир куч ишлатиши керак. Бу Путиннинг 2024 йилдан кейинги барқарорлиги ҳақида яхши сигнал эмас, — деди Рамани.

Мелбурндаги Ла Тробе университетининг россиялик эксперти Роберт Ҳорват ҳам Путиннинг позициясини “заиф” деб билади.

Пригожинни ўлдириш билан боғлиқ муаммо шундаки, у ўн минглаб “Вагнер” ёлланма аскарлари томонидан қасос олиш ҳаракатларига олиб келиши мумкин, — дейди у.

Янгиликлар