Қўшма Штатлар 2022 йилда Марказий Осиё мамлакатлари учун махсус стратегиясини намойиш этиб, минтақадаги сиёсий мақсадларини аниқ кўрсатди. Бу ҳужжатларда Хитой ва Россиянинг минтақавий роли қайд этилган. “Дарё” колумнисти, халқаро эксперт Элданиз Гусейновнинг таҳлиллари асосида ушбу стратегиялар Марказий Осиё доирасида геосиёсий мусобақалар ва ҳамкорликнинг мураккаблигини кўрсатмоқда.
Қозоғистон стратегиясида Хитой ва Россиянинг муҳим рол ўйнаши алоҳида қайд этилган. Ҳужжатда Хитойнинг савдо қоидабузарликлари ва қўшничилик мақоми, Россиянинг эса тарихий ва ўзаро муносабатлар орқали кучли таъсири таъкидланган. Бу эса Қозоғистоннинг ушбу давлатлар билан стратегик ҳамкорликдаги ролини ва минтақадаги мувозанатни сақлашдаги муҳимлигини кўрсатиб туради.
Қирғизистон стратегиясида Россия ҳал қилувчи ҳарбий иттифоқчи ва иқтисодий инфлюенсер сифатида тасвирланган. Иқтисодий алоқалар нуқтайи назаридан Хитой ҳам диққатга сазовор мавқени эгаллайди. Бу Қирғизистоннинг икки давлат билан эга бўлган мураккаб ва кўп қиррали муносабатларини ёритади.
Тожикистон стратегиясида эса Хитой ва Россия бир хил даражада муҳим ўринларни эгаллайди. Хитойнинг қарз ва инвестицияларда тутган ўрнига, Россиянинг эса режимнинг барқарорлигини ва асосий ҳарбий ҳамкорини таъминлашига урғу берилган.
Туркманистоннинг стратегияси ўзининг минтақавий ҳамкорлардан ажралиб туриши таъкидланган.
Ўзбекистоннинг сиёсий стратегиясида Россиянинг роли минтақавий хавфсизлик ва геосиёсий жараёнларнинг натижалари билан боғлиқ эканлиги қайд этилади. Хитойнинг камроқ тилга олиниши Ўзбекистоннинг бу мамлакат билан алоқаси минтақанинг бошқа давлатларидан кўра пастроқ даражада эканлигини кўрсатиши мумкин.
Фото: Элданиз Гусейнов/ LinkedIn
Марказий Осиёда АҚШ, Хитой ва Россия ўртасидаги геосиёсий рақобат уларнинг стратегик манфаатлари, иқтисодий амбициялари ва хавфсизлик муаммолари билан боғлиқ. Қўшма Штатлар Марказий Осиёни энергия ресурслари, транспорт йўллари ва геосиёсий аҳамияти туфайли стратегик аҳамиятга эга деб ҳисоблайди. АҚШ Хитой ва Россиянинг кучайиб бораётган қудратини мувозанатлаш учун минтақада таъсирини сақлаб қолиш, барқарорликни қўллаб-қувватлаш ва терроризмга қарши кураш каби соҳаларда ўз манфаатларини ҳимоя қилишни мақсад қилган. АҚШнинг иштироки дипломатик саъй-ҳаракатлар, иқтисодий ёрдам, хавфсизлик соҳасида ҳамкорлик ва демократик бошқарув ва инсон ҳуқуқларини қўллаб-қувватлашни ўз ичига олади.
Хитойнинг Марказий Осиёдаги иштироки унинг иқтисодий манфаатларидан келиб чиқади. Пекин иқтисодий имтиёзлар ва минтақа ҳукуматлари билан ҳамкорликдан фойдаланган ҳолда Марказий Осиёдаги сиёсий таъсири ва стратегик иштирокини кенгайтиришга интилмоқда.
Россия Марказий Осиё давлатлари билан совет давридан бошланган тарихий ва маданий алоқаларни сақлаб келмоқда. Россиянинг мақсадлари Коллектив хавфсизлик шартномаси ташкилоти (КХШТ) каби ташкилотлар орқали хавфсизлик соҳасида ҳамкорликни таъминлаш, рус тили ва маданиятини тарғиб қилиш, шунингдек, экстремизм ва терроризм каби таҳдидларга қарши биргаликда курашишдан иборат.
АҚШ, Хитой ва Россия ўртасидаги рақобат Марказий Осиёдаги минтақавий барқарорликка турли йўллар билан таъсир қилиши мумкин. Ташқи кучлар ўртасидаги кескинлик ва рақобат мавжуд зиддиятларни кучайтириши ва минтақавий ҳамкорлик саъй-ҳаракатларини мураккаблаштириши мумкин. “Замин” янгиликларини “Telegram”да кузатиб боринг
Ctrl
Enter
Хато топдИнгизми?
Иборани ажратиб Ctrl+Enter тугмасини босингМавзуга оид янгиликлар
D витамини дозасини ошириб юборишнинг хавфли оқибатлари
Сурхондарё вилоятида айиқ ИИБ ходимига жароҳат етказди
Колумбия президенти Нетаньяхуни ҳибсга олишга чақирди
Эрдўғон давлат тўнтариши эҳтимоли сабабли тунда фавқулодда йиғилиш ўтказди
Жиззахда учта юк машинаси иштирокида ЙТҲ содир бўлди
“Рома” Шомуродов учун яна 8 миллион евро харажат қилади!
Украина ҳарбий бўлинмалари Харкив вилоятидаги янги позицияларга ўтказилди
Россия ва Украина урушида 300 га яқин Шри-Ланка фуқароси иштирок этмоқда
