ҲАМАС ва Исроил ўртасидаги сулҳ мураккаб вазиятда: келишув хавф остида

Яқин Шарқдаги мураккаб геосиёсий вазият яна бир бор тарангликка юз тутмоқда. ҲАМАС ва Исроил ўртасида ўт очишни тўхтатиш бўйича эришилган келишув хавф остида экани маълум қилинди. ҲАМАС сиёсий бюроси аъзоси Бассем Наимнинг сўзларига кўра, келишувнинг биринчи босқичида кўзда тутилган мажбуриятларнинг кечиктирилиши Исроил томонидан амалга оширилмоқда.

Наимнинг таъкидлашича, урушни қайта бошлаш ҲАМАС учун хоҳиш ҳам, қарор ҳам эмас. Унинг фикрича, жорий жараёнда асосий муаммо Исроилнинг келишув шартларини тўлиқ бажармаётганида.

Музокараларнинг кечикиши ва сулҳга бўлган таҳдид

ҲАМАС ва Исроил ўртасидаги музокаралар Қатар орқали билвосита шаклда давом этмоқда. Бассем Наимнинг айтишича, келишувнинг иккинчи босқичи бўйича музокаралар 3 февралда бошланиши керак эди, аммо ҳанузгача расмий мулоқотлар бошланмаган. Бу эса келишувнинг узоқ муддатли амал қилишини таъминлашга жиддий хатар солмоқда.

Исроил ҳукумати эса ўз навбатида, ҲАМАС томонидан келишувнинг айрим қисмларига риоя қилинмаётганини таъкидлаб, вазиятни янада мураккаблаштирмоқда. Шу сабабли, икки томон ўртасидаги музокараларнинг узоқлашуви сулҳнинг барбод бўлиши эҳтимолини оширмоқда.

Ўт очишни тўхтатиш ва асирларни алмашиш жараёни

ҲАМАС ва Исроил 2025 йил 19 январда ўт очишни тўхтатиш ва асирларни алмашиш бўйича келишувга эришган эди. Бу келишув уч босқичда амалга ошириладиган тартибда ишлаб чиқилган бўлиб, умумий муддат 42 кун қилиб белгиланган. Биринчи босқич доирасида 1900 дан ортиқ фаластинлик ва 33 нафар исроиллик асир озод қилиниши режалаштирилган.

Тўрт босқичдан иборат бўлган асирлар алмашуви жараёнида шу пайтга қадар қуйидаги натижаларга эришилди:

• Исроил қамоқхоналаридан 583 нафар фаластинлик маҳбус озод этилди.
  
• ҲАМАС Ғазо секторидан 13 нафар исроиллик ва 5 нафар тайлик асирни қўйиб юборди.
  
• 8 февраль куни Исроил армияси томонидан 183 нафар фаластинлик маҳбус озод қилинди. Улар орасида 18 нафар умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинган маҳбуслар ҳам бор.
  

Бундан ташқари, 54 нафар фаластинлик узоқ муддатли қамоқ жазосига ҳукм қилинган бўлса, яна 111 нафари 2023 йил 7 октябрдан сўнг Исроил томонидан қўлга олинган шахслар ҳисобланади.

Келишув хавф остида – кейинги қадамлар қандай бўлади?

ҲАМАС ва Исроил ўртасидаги келишувни амалга ошириш жараёнидаги кечикишлар ва келишмовчиликлар сулҳга жиддий таҳдид солмоқда. Агар томонлар музокараларга тез орада қайтмаса, ҳарбий тўқнашувларнинг қайта бошланиши мумкинлиги ҳақида хавотирлар пайдо бўлмоқда.

Ҳозирги шароитда асосий масала – томонларнинг келишувга содиқ қолишидир. Қатар, Миср ва бошқа халқаро воситачилар музокара жараёнини жонлантиришга ҳаракат қилмоқда, бироқ вазиятнинг қайси томонга бурилишини вақт кўрсатади.

Бу жараённинг қандай якун топиши бутун Яқин Шарқ минтақасидаги геосиёсий барқарорликка таъсир кўрсатиши мумкин. Шу сабабли, халқаро ҳамжамият ушбу жараённи диққат билан кузатиб бормоқда. “Замин” янгиликларини “Telegram”да кузатиб боринг